મહિલાઓને ભારતમાં ‘માતૃ શક્તિ’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. માતા માટે અગાઉ ઘણી વખત લખી ચુક્યો છું. પણ આજના આ સૂક્ષ્મદ્રષ્ટા શ્રેણીમાં એક એવી મહિલા વિશે વાત કરવાની છે જે પુત્ર કે પુત્રી ને નહીં પણ એક માતાને જન્મ આપે છે.

માતાને જન્મ આપે છે નો અર્થ આ સત્ય ઘટના ને લખવાનો મારો ત્રીજો પ્રયાસ છે. અગાઉ સૂક્ષ્મદ્રષ્ટાના પ્રથમ અંકમાં પ્રાણીઓની મદદ કરનાર સેવાધારી વડિલની વાત કરી હતી. સૂક્ષ્મદ્રષ્ટા-૨માં માણસને માણસાઈ શીખવનારા રીક્ષાચાલક શ્રી ઉદયસિંહ જાદવ ની વાત કરી હતી. આજે ત્રીજા અંકને આપના સમક્ષ મૂકતાં માતૃવંદનની વિશેષ અનુભૂતિ થાય છે.

રાતના એક-દોઢ વાગ્યા હશે ને બાળકનો રડવાનો અવાજ સંભળાતા શાંત વાતાવરણમાં એ રડવાનો અવાજ ઓરડાની બહાર ઉભેલા સ્વજનો માટે ખુશીઓના વધામણાં કરનારો હતો. બાળકને છાતીએ લગાડી રાત્રીના લગભગ ત્રણ વાગ્યે કપડામાં વીંટાળી બાળકને બહાર લાવી તેના પિતાને બતાવતાં જ પિતા જાણે કોઈ રાજ્યનો મહારાજા હોય તે રીતે પોતાનાં ફાટેલા કપડાંના ખિસ્સામાં હાથ નાખીને ખિસ્સામાં રહેલી છેલ્લી વધેલી વીસ રૂપિયાની નોટ કાઢીને બાળક લઈ આવનારી એ સ્ત્રીને આપવા ગયા જતા જ રોકાઈ ગયા. થોડું વિચારીને પૂછ્યું “એ કેમ છે?”

બાળકને હાથમાં લઈને ઉભેલી સ્ત્રી બોલી “કલાક સુધી જોર કરીને થાકી ગઈ અને અત્યારે ભાનમાં નથી દસ પંદર મિનિટ પછી તમે મળી શકશો, નૉર્મલ થઈ છે.” 

નૉર્મલ શબ્દ સાંભળીને તેણે હાથમાં રાખેલા વીસ રૂપિયા આપીને કહ્યું “બેન મારી પાસે આપવા માટે કશું નથી પણ તમને ભગવાન સુખી રાખે તેવી મારી પ્રાર્થના, આ વીસ રૂપિયા રાખો આટલા જ છે.”

“ભાઈ ! આ સરકારી દવાખાનું છે અહીંયા ફી ભરવાની જ નથી અને તમારે તો સાક્ષાત દેવી અવતરી છે સરકાર તમને પૈસા આપશે.” 

“બેન ! આ તમારા માટે છે. સરકારી સહાયનું તો મને કાલે જ ડૉક્ટર સાહેબે કહ્યું હતું. નાનો માણસ છું તમે મને ના ન કહેતા. આ પૈસા ભેટ સમજીને રાખી લ્યો. આ મારું પ્રથમ બાળક છે. જ્યારથી એના સારા દિવસો ચાલતા હતાં હું પ્રાઇવેટ દવાખાનામાં જ લઇ જતો હતો, પણ અચાનક આ બધું થયું એટલે જ અહીંયા આવવું પડ્યું. આ વીસ રૂપિયા મારી માનતાના છે. ભગવાનના મંદિરે ચડાવવાના હતાં. અત્યારે તો મારા માટે આપ જ ભગવાન છો. કહેવાય છે ને ડૉક્ટર એ ભગવાન નું રૂપ છે. તો આ પૈસા રાખીને મારી માનતા ઉતારો.”

“તમે કહો છો તો હું આ પૈસા લઈ લઉં છું. પણ હું ભગવાન તો નથી, થોડી સારવાર બાદ તમે તમારા બાળક અને તેની માતાને લઈ જઈ શકો છો. બાળક અને તેની માતા બંને સ્વસ્થ છે. છતાં કાલે સવારે બાળકોના ડૉક્ટર આવીને તેનું ચેકઅપ કરે ત્યાં સુધી અહીંયા જ રહો તો વધુ સારું. કાલે તમારે ધક્કો ન થાય.” 

બાળકને તેની માતા પાસે મૂકી હાથ સાફ કરી પર્સમાંથી પાંચસો રૂપિયા કાઢીને બહાર ઉભેલા બાળકના પિતાને આપતા બહેને કહ્યું “હું મારા ઘરે જાઉં છું. આ પાંચસો રૂપિયા રાખો અને સવારે ભાભીને નાસ્તો અને ચા પીવડાવી દેજો. આ ભેટ નથી તમારી પાસે પૈસા આવે ત્યારે આપી દેજો. એક બહેન છે તેને ભલામણ કરી દીધી છે. કોઈ કામ પડે તો મને ફોન કરી દેજો.” આટલું બોલીને બહેન પોતાના ઘરે જવા માટે ત્યાંથી નીકળી ગયા. બાળક ના પિતાને બોલવાનો મોકો આપ્યો હોત તો તે પાંચસો રૂપિયા પરત કરી દેતો.

થોડીવાર બાદ દવાખાનામાં એકદમ શાંતિ છવાઈ ગઈ, તાજું જન્મેલું બાળક તેની માતા, પિતા સુઈ ગયા અને દવાખાનામાં હાજર સ્ટાફ તેના કાગજી કામમાં લાગી ગયો.

રાત્રીના બે-ત્રણ વાગે બહેન દવાખાને પહોંચ્યા અને બોલ્યા “કમળાબેન જલ્દીથી રૂમ તૈયાર કરો.” કમળાબેન કાગળો તૈયાર કરવામાં વ્યસ્ત હતાં અને અચાનક બહેનનો અવાજ સાંભળી થડકી ને બોલ્યા “બીજી સુવાવડ ! બેન ઇમરજન્સી છે ?”

“હા, પેશન્ટ બહાર રિક્ષામાં છે હું તેને લઈને આવું છું. તમે જલ્દી કરો.”

પ્રથમ જન્મેલા બાળકનો પિતા ઝડપથી આવી ને બોલ્યો “બેન હું કોઈ મદદ કરી શકું?”

“તમે રિક્ષામાંથી બેનને દવાખાનામાં લઇ આવો, હું અને કમળાબેન અંદર તૈયારી કરીએ છીએ. પેશન્ટને જાળવીને ઉતારજો.”

દવાખાનાના પ્રસુતિગૃહ અંદરની તૈયારીઓ થઈ પેશન્ટને અંદર લઈ ગયા અને થોડી જ વારમાં ફરી એક બાળકનો રડવાનો અવાજ સંભળાયો.

બહેને કમળાબેનને આગળનું કામ સોંપી અને દવાખાના બહાર પગ મૂક્યો અને ત્રીજી પેશન્ટ તૈયાર હતી. બહેને ચહેરા પર જરાય થકાવટ ન દેખાય તે રીતે પેશન્ટ ને પ્રસુતિ ગૃહમાં બોલાવી લીધાં અને ફરી એક બાળકનો એ જ પ્રકારે રડવાનો અવાજ આવ્યો ત્યાં સુધીમાં સવાર ના છ વાગી ગયા હતાં. 

એક રાતમાં ત્રણ મહિલાઓની સફળતાપૂર્વક સામાન્ય સુવાવડ કરાવ્યા બાદ બહેનના ચહેરા પર થાક જોયા બાદ કમળાબેન બોલ્યા “બેન ! અજયને કાલે સ્કૂલે હું મૂકી આવીશ તમે ચિંતા ન કરતાં આરામ કરજો.”

બહેન ચહેરો રૂમાલથી સાફ કરતાં બોલ્યા “વાંધો નથી, રમા છે ઘરે એ સાચવી લેશે.” કમળાબેન અને બહેન ની વાત ચાલુ હતી ત્યારે તેની વાત સાંભળનાર બાળક નો પિતા બોલ્યો “બહેન, રાત્રે બાર વાગ્યાથી અત્યાર સુધી તમે સતત છ સાત કલાક સુધી કામ કરતા રહ્યા છો. મેં ભગવાન જોયા નથી પણ તમને જોઈને એ તો વિચાર આવે છે કે અમારી ઘરવાળી દીકરો કે દીકરી જણે છે પણ તમે તો માતા જણો છો. મારી દીકરી ને હું ખૂબ ભણાવીશ અને તમારા જેવી બનાવીશ.”

આ વાત અને ઘટના મેં સાંભળી તેને ઘણા વર્ષો વીતી ગયાં. એ બહેન એટલે કે માતાને જન્મ આપનારા સ્વ. શ્રીમતી ઉષાબેન ડી. ઝાલા FHS હતાં. આજે તે આ દુનિયામાં આપણા વચ્ચે નથી પરંતું તેના જેવું જ માતાને જન્મ આપવાનું કામ કરતાં શ્રીમતી હંસાબેન એન. પીનારાની મુલાકાત થયા બાદ તેમના વિશે માહિતી મેળવવા માટે પ્રયત્ન કરતા ખ્યાલ આવ્યો કે કચ્છના અંજાર તાલુકાના મેઘપર(બોરીચી)ના નવનિર્મિત PHC સેન્ટર માં ફરજ બજાવે છે. અને ૨૦૦૪થી ગયા અઠવાડિયે હું તેમને મળ્યો ત્યાં સુધીમાં ૪૩૩૨ મહિલાઓની નૉર્મલ પ્રસુતિ કરાવી છે. તેણી એ પણ પોતાના સેવા કાર્યમાં કરેલા પરિશ્રમથી ઘણી માતા ને જન્મ આપ્યો છે.

તેમના બે બાળકો આકાશ અને દીપ ૨૨/૧૯ વર્ષના છે.

આ પ્રકારના પ્રેરણાદાયી લોકોને કોઈ ભેટ કે કિંમતથી નહીં તેમની કર્તવ્યનિષ્ઠા અને કાર્યદક્ષતા નું યોગ્ય સન્માન આપવું તે પણ ફૂલ નહીં તો ફૂલની પાંદડી જેટલું બની રહે…

આજે મારી દીકરી ના જન્મદિવસ પર મારી આ રચના તેને ભેટ કરું છું. સાથે જ મહિલાઓ અને બાળવિકાસ માટે કામ કરી રહેલા તમામ કર્મયોગી સેવા સાધકોને સમર્પિત કરું છું.

સાથે સ્વ. ઉષામાસી (બી.આર.રઘુવંશી)ને પણ શાબ્દિક શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરું છું.

-સાગર ચૌચેટા (સાચો)