-કપડાંની શોધ થઈ એ બહુ સારું થયું

સંસ્કારનું એક આવરણ તો મળ્યું.

નહીં તો આપણે પશુઓથી કેમ જુદાં કહેવાત ?

 .

-કેટલું સારું થયું કે ભાષાનો જન્મ થયો

શબ્દો આપણા સેવક બન્યા.

નહીં તો સત્ય આપણે ક્યાં સંતાડ્યું હોત ?

 .

-નાજુક, યુવાન ત્વચા આપણા શરીરને રક્ષી લે છે,

એ પણ સારું છે

નહીં તો લોહી-માંસના પિંડથી

આપણે કેવી રીતે આકર્ષાયાં હોત ?

(જો કે આપણે એકબીજાનાં

પેટ-આંતરડાંથી પ્રશંસા કરી શક્યાં હોત.)

એટલું સારું છે કે અંદર ચાલતું તોફાન

બહાર નથી દેખાતું.

પીડા આંસુ બનીને બહાર નથી આવતી,

મૂંગા હોઠ પર જ્યાં સુધી

શબ્દ બહાર ન આવે,

દરેક સ્ત્રી

દિવ્ય છે.

 .

( અંજલિ કુલકર્ણી, અનુ. મનીષા જોશી )

 .

મૂળ કૃતિ : મરાઠી

હોસ્પિટલની તે રાત…

પેસેજના થાંભલાએ તાણી રાખેલો તે ભયાનક અંધકાર.

બારણામાંથી આવનારાં ભયભીત પ્રકાશકિરણોમાં

માંડ-માંડ ઊભું રહેલું તે ઝાડ.

 .

અંદર ચાલેલી  નર્સોની દોડધામ.

ડોક્ટરોનો દબાયેલો જડ અવાજ.

ઓજારોનો આવજ, બરફ તોડવાનો અવાજ.

હલનારા પડછાયાઓનો અવાજ.

અંદરથી આ બધું આવે છે.

કાળજું અંદર મૂકીને બહાર કઠેડાને કાંઠે ઊભી છું.

હું થઈ જાઉં છું એક સૂક્ષ્મ સોય

બરફમાં રોપેલી…બધિર રસ શોષી લેનારી.

 .

સામેનાં વૃક્ષોમાંથી રસવાહિનીનો ધો-ધો પ્રવાહ.

ઝાડની પાછળ ચાંદનીની ગતિનો ઢળતો સ્પર્શ.

તાણેલા અંધકારમાંથી પડછાયાની ચૂપચાપ ગતિ.

સામેથી આ બધું આવે છે. અનુભવું છું.

કઠેડા પર ઘટ્ટ રોપેલા મારા હાથ

પહોંચ્યા છે કઠેડાના ઝાડના મૂળને.

અને પગલાં ભીંજાય છે પાતાળગંગાના મૃત્યુધરામાં.

 .

કોઈ હળવેથી ખભા પર હાથ મૂકે છે…

ભાષા કળ્યા પહેલાં જ હું હોઉં છું તો પણ

નથી જેવી થઈ જાઉં છું.

 .

( ઈન્દિરા સંત, અનુ. સુરેશ દલાલ )

 .

મૂળ કૃતિ : મરાઠી

હું રહેતો હતો

તારી આંખોમાં

એક અશ્રુની જેમ વહી ગયો

એક નિર્બળ ક્ષણે

કે વહેવું જ તો

અશ્રુનું ભાગ્ય છે

તો પણ

હું ખુશ છું

મને સમાઈ જવા માટે

તારું ઓશિકું મળ્યું

તું દરરોજ

મારા પર માથું ટેકવી

સ્વપ્નાં જુએ છે.

 .

( મુસ્તફા અરબાબ, અનુ. હનીફ સાહિલ )

તે દિવસથી

ગામે-ગામ,

ચોરાહે-ચોરાહે,

હોળીએ-હોળીએ,

ભટકું છું.

અંધારી રાતનાં પીછોડો ઓઢી

હોળીની રાખેય ફંફોસું છું,

ને શોધું છું,

હોળિકાની ઊડી ગયેલી

વરદાની શાલ

જેથી

નારાયણના નામે, નારાયણના વિશ્વાસે

જીવનની આગમાં કૂદી પડેલાં

નારાયણને પણ ભૂલાઈ ગયેલા,

પ્રહલાદોને

આગની જ્વાળાથી,

આગની જલનથી

રક્ષી શકાય.

 

( સુચિતા કપૂર )

.

કારણ વિના હાથ તમારો ધરી હાથમાં ભીની ભીની રેતી ઉપર બે-ત્રણ ડગલાં ચાલ્યા તે દિ

સરકાવી લઇ હથેળીઓની રેખા કાંઠે વેરી દઇને તમે અમારા આવ્યા દરિયા ખાળ્યા તે દિ

.

થઇ શકતી’તી વાત કે જેમાં સૂરજને અવઢવ જાગે કે ડૂબી જાઉં કે ઊભો રહી જઉં

પળ થોભીને જોઉં જરા કે આ બે જણમાં ક્યાંક જરી અવકાશ મળે કે હેય ઠરીને સૂતો થઈ જઉં ત્યાં

જન્મેલા સઘળા શબ્દો તમે અમારા અવકાશોમાં ફંગોળી દઇ વગર બોલતાં ચાલ્યા તે દિ

 સરકાવી લઇ હથેળીઓની રેખા કાંઠે વેરી દઇને તમે અમારા આવ્યા દરિયા ખાળ્યા તે દિ

 .

કોઈ ગ્રંથને ખબર નથી કે સામે સૂરજ અને આભની નીચે સમદર રેત આપણે બેય એટલે શું

ને એમાં તું આંખ વચાળે જરાતરા વંચાય સુધીમાં ભૂંસી નાખતી પાંપણ ઢાળી બેસ એટલે શું

બોલ હવે શીખવાડ કે એવા કેમ ચિતરવા કેમ પાડવા દરિયાના તળ જેવા આપણ પાડ્યા તે દિ

સરકાવી લઇ હથેળીઓની રેખા કાંઠે વેરી દઇને તમે અમારા આવ્યા દરિયા ખાળ્યા તે દિ

 .

( ધ્રુવ ભટ્ટ )

હું બહાર આવી રહી છું

શોકના દરિયામાંથી,

અનેક મૃત્યુની દિલગીરીમાંથી,

કરુણતાની અપરિહાર્યતામાંથી,

ગુમાવેલા પ્રેમમાંથી,

વિનાશના ભયાનક વિજયમાંથી.

હું જોઈ રહી છું,

જીવન, જે જીવવાનું છે,

હાસ્ય, જે હસવાનું છે,

આનંદ, જે માણવાનો છે,

પ્રેમ, જે સિદ્ધ કરવાનો છે.

છેવટે હું શીખી રહી છું

જીવનનો મહાવિજય.

 .

( માર્જોરી પાઈઝર, અનુ. જયા મહેતા )

કેવાં તોફાની પાણીમાં હું તરી રહી છું

છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી !

હું જાણતી નથી કે કિનારે પહોંચીશ

કે વચ્ચે જ ડૂબી જઈશ.

હૃદય અને આત્માના કેવા ઝંઝાવાત મેં સહ્યા છે,

ફંગોળાઈ છું અહીં-ત્યાં;

કેટલીયે વાર હતાશામાં,

આ બધી વ્યથા ને આંધીને કારણે

મેં બધી જ આશા છોડી દીધી હતી

અને છતાં, ભાંગી પડેલી ને થાકેલી,

અનિશ્ચિત, હલી ઊઠેલી પણ હજીયે આખેઆખી,

હું લંગડાતી લંગડાતી, આશ્રય ને મરમ્મત માટે

બંદર તરફ જાઉં છું.

 

( માર્જોરી પાઈઝર, અનુ. જયા મહેતા )

ભય છવાઈ જય ત્યારે હિંમત એકઠી કરો;

અસીમ બોજો હોય ત્યારે એ પૂરી પડાય છે,

પૂરતી અને જોઈએ એ કરતાં વધારે બધા માટે

કટોકટીના સમયે, ભયાનક ખોટના સમયે

હિંમત એકઠી કરવાનું ન ભૂલો-

અગાધ ગર્તામાં એ જીવનદોરી છે.

જ્યારે બીજું બધું જ નિષ્ફળ જાય,

ત્યારે પોતાને મદદ કરવા હિંમત ભેગી કરો.

 .

( માર્જોરી પાઈઝર, અનુ. જયા મહેતા )

હું મને

ભીતરથી સબળ બનાવી રહી છું.

મારા આત્માને બાંધવા માટે

પોલાદના પટ્ટા વણી રહી છું.

મારા હાથને મજબૂત બનાવવા

એમાં વેદનાના ટાંકા ગૂંથી રહી છું-

થાક અને સહનશક્તિના

તાણાવાણાથી

હું મારા મનને દ્રઢ કરી રહી છું.

જેમણે વેદના ભોગવી છે એ તમામનાં

ભજનકીર્તન અને ગીતોના બંધનથી

હું મારી શ્રદ્ધાને બાંધું છું.

સમય થતાં,

સરસ પોલાદની જેમ વળવા માટે

હું સ્વસ્થ થઈશ

પણ ભાંગી પડીશ નહીં.

 .

( માર્જોરી પાઈઝર, અનુ. જયા મહેતા )

.

મારી જિંદગી ખંડિયેર છે, નિષ્ફળતા છે, એમ અનુભવતી,

આસપાસની બધી બાબતોથી અળગી

હું ઉદાસીનતાથી એકલવાયી બેઠી.

સાવ ભાંગી પડેલી હું

ભીતરથી ખાલીખમ હતી.

જીવન કે મૃત્યુ માટે હવે

જરાયે દરકાર નહોતી.

મારાં સંતાપ અને ઉદાસીનતામાં

હું એકલી હતી

પણ ઉદાસ થઈને હું જમીન પર બેઠી,

ત્યાં તો સૂર્યે મારી તરફ હાથ લંબાવ્યો

ને મારા મોઢાને સ્પર્શ કર્યો

એટલે મારી વ્યથામુક્તિનો આરંભ થયો.

 .

( માર્જોરી પાઈઝર, અનુ. જયા મહેતા )