Tag Archives: કવિતા-અન્ય ભાષા

मेरे सामने से-शंख घोष

मेरे सामने से
बादलों-जैसा वह इन्सान चला जा रहा है
उसकी देह को थपकने से
लगता है पानी झरने लगेगा

मेरे सामने से
बादलों-जैसा वह इन्सान जा रहा है
उसके पास जाकर बैठने पर
लगता है छाया उतर आएगी

वह देगा, या कि लेगा ? वह आश्रय है, या कि आश्रय चाहता है ?
मेरे सामने से
बादलों-जैसा वह इन्सान चला जा रहा है

उसके सामने जाकर खड़े होने से
हो सकता है मैं भी कभी बादल बन जाऊँ!

( शंख घोष, अनु.: उत्त्पल बैनर्जी )

मूल कविता : बंगाली

બ્રેકફાસ્ટ-જેક્સ પ્રિવર્ટ

કપમાં એ કૉફી રેડે છે
કૉફીના કપમાં રેડે છે દૂધ
દુધાળી કોફીમાં એ નાખે છે ખાંડ
નાનકડી ચમચીથી એ હલાવે છે
એકરસ બનાવે છે
દુધાળી કૉફી પી જાય છે
અને કપને મૂકે છે.
એક પણ શબ્દ મને કહ્યા વિના
સિગારેટ સળગાવે છે
ધુમાડાનાં વર્તુળો બનાવે છે
એશ-ટ્રેમાં રાખ ખંખેરે છે.
એક પણ શબ્દ મને કહ્યા વિના
ઊભો થાય છે
માથા પર હૅટ મૂકે છે
રેઈનકોટ પહેરે છે વરસાદ વરસે છે એટલે
વરસાદમાં નીકળી પડે છે.
એક પણ શબ્દ કહ્યા વિના
મારા તરફ નજર પણ રાખ્યા વિના
અને હું માથું મારા હાથમાં ઢાળી દઉં છું
અને રડું છું.

( જેક્સ પ્રિવર્ટ )

મૂળ કૃતિ : ફ્રેંચ

તમે ધીમે-ધીમે મૃત્યુ તરફ ધકેલાશો-પાબ્લો નેરુદા, અનુ. છાયા ત્રિવેદી

જો તમે પ્રવાસ નહીં કરો,
પુસ્તકો વાંચશો નહીં,
જો તમે જીવનનો રવ નહીં સાંભળો,
તમે તમારી પીઠ નહીં થપથપાવો-
તો તમે ધીમે-ધીમે મૃત્યુ તરફ ધકેલાશો.

જો તમે તમારું આત્મગૌરવ ગુમાવશો,
તમે બીજાની મદદ લેવામાં કતરાશો-
તો તમે ધીમે-ધીમે મૃત્યુ તરફ ધકેલાશો.

જો તમે તમારી આદતોના ગુલામ બની જશો,
દરરોજ એ જ જાણીતા માર્ગ ઉપર ચાલ્યા કરશો,
જો તમે તમારી ઘરેડ છોડશો નહીં,
જુદા-જુદા રંગ પહેરશો નહીં,
અને તમે અજાણ્યા સાથે બોલશો નહીં-
તો તમે ધીમે-ધીમે મૃત્યુ તરફ ધકેલાશો.

જો તમે આંખને ચમકાવતી અને
હૃદયના ધબકારને તેજ કરતી
આવેગોની અનુભૂતિની અને
તેનાં બળૂકાં સંવેદનોની અવગણના કરશો-
તો તમે ધીમે-ધીમે મૃત્યુ તરફ ધકેલાશો.

તમે તમારા કાર્યસ્થળ અને સ્નેહ-સંબંધથી સંતુષ્ટ ન હોવા છતાં
જો તે બદલશો નહીં,
સલામતી સામે અનિશ્ચિત જોખમ નહીં ઉઠાવો,
જો તમે તમારાં સપનાં પાછળ દોડશો નહીં-
તો તમે ધીમે-ધીમે મૃત્યુ તરફ ધકેલાશો.

જો તમે જીવનમાં એક વાર પણ
વાજબી સલાહથી
જાતને,
દૂર ભાગી જવા નહીં દો-
તો તમે ધીમે-ધીમે મૃત્યુ તરફ ધકેલાશો.

( પાબ્લો નેરુદા, અનુ. છાયા ત્રિવેદી )

કમાડ ઉઘાડ-મંગેશ પાડગાંવકર

કમાડ ઉઘાડ
કમાડ ઉઘાડ
ચકીરાણી કમાડ ઉઘાડ !

આમ ઘર બંધ કરીને
દુનિયા પર રિસાઈને
કેટલી વાર આંખો મીંચીને અંદર બેસી રહીશ
પોતાનું મન પોતે જ ખાતી રહીશ

પવન અંદર આવવો જોઈએ
મોકળો શ્વાસ લેવાવો જોઈએ
કમાડ ઉઘાડ કમાડ ઉઘાડ
ચકીરાણી કમાડ ઉઘાડ !

જેમ ફૂલો હોય છે
તેમ કાંટા પણ હોય છે.
જેમ સીધો મારગ હોય છે તેમ ફાંટા પણ હોય છે
ગાવાવાળી મેના હોય છે
ધવલશુભ્ર બગલા હોય છે
ક્યારેક ક્યારેક કર્કશ કાળા
કાગડા જ ફક્ત બધે હોય છે

કાગડાના દાવપેચ પાકા હશે
તેનાથી તારા માળાને ધક્કા વાગશે
તો પણ જગતમાં ફરવું પડે છે.
પોતાનું મન સાચવવું પડે છે

કમાડ ઉઘાડ
કમાડ ઉઘાડ
ચકીરાણી કમાડ ઉઘાડ !

( મંગેશ પાડગાંવકર, અનુ. શ્રીલેખા રમેશ મહેતા )

મૂળ મરાઠી કવિતા

માણસ હોવું એટલે…-સુરેશ કુસુંબીલાલ

માણસ હોવું એટલે
પોતાના પગ પર ઊભા રહેવું
અને હાથ પાસેથી ફક્ત હાથનાં કામ કરાવવાં

માણસ હોવું એટલે
પોતાનો રોટલો વહેંચીને ખાવો
અને રાજી થવું.

માણસ હોવું એટલે
પોતે પગથિયાં બનીને
બીજાંને આગળ વધારવાં

માણસ હોવું એટલે
નિર્દોષ સસલાંને જંગલી ઝરખથી બચાવવું
અને, ગાંડીવ ઉઠાવવું.

માણસ હોવું એટલે
વિકર્ણ બની
કૌરવોનો વિરોધ હસ્તિનાપુરમાં કરવો

માણસ હોવું એટલે
લૂંટારુંઓની ખુલ્લી તલવારને ખાળીને
ગર્ભસ્થ પરીક્ષિતની રક્ષા કરવી

માણસ હોવું એટલે
દધીચિ બનવું
અને, માનવ માત્રને ચાહવો.

( સુરેશ કુસુંબીલાલ, અનુ. નલિની માડગાંવકર )

મૂળ મરાઠી કવિતા

પ્રેમ માટે ભય-કાબેરી રાય

તમે કહો,
તમને ફૂલ બહુ ગમે
પણ જ્યારે ફૂલ ખીલે છે
તમે ફૂલ તોડી નાખો છો.

તમે કહો,
તમને વરસાદ બહુ ગમે-
દિવસને અંતે જ્યારે વરસાદ પડે
તમે એનાથી જાત બચાવો છો.

તમે કહો,
દક્ષિણ દિશાથી આવતો પવન બહુ ગમે
પણ જ્યારે મોટી ડમરી ચઢે
બારી એકદમ બંધ રાખો છો.

હું ભય પામી જાઉં છું ત્યારે
જ્યારે તમે કહો છો,
તમે મને ચાહો છો.

( કાબેરી રાય )

ધાર્યું હતું – કવિતા સિંહ

કેવું અદ્દભુત ધારેલું !

એક ધોધ, એક બગીચો, એક પહાડને

મારા તાબામાં રાખીશ, પાળીને રાખીશ

નળની ધારમાં, ફૂલદાનીમાં, કાગળની ગોઠવણીમાં

કંઈ વાંધો નહીં આવે, બધું સહજ બનશે

આવું જ કંઈક ધારેલું, કેવું અદ્દભુત !

 .

કેવી વાતો ધારેલી ! કંઈ કંઈ વિચારેલું !

એક પુરુષ, કોમળ દ્રષ્ટિ સભર, એક દીકરો,

આ બધાને પ્રેમની-ચાહનાની શક્તિએ બાંધીશ

પોતીકું સુખ, છાનુંછપનું સ્વર્ગ, શાંતિનું ઘર સહજ ઘડીશ.

આવું જ કંઈક ધારેલું,

કેવું કેવું ધારેલું !

 .

( કવિતા સિંહ, અનુ. નલિની માડગાંવકર )  

તે દિવસે અમે બન્ને – મન્દાક્રાન્તા સેન

હમણાં જ ઊંઘમાંથી ઊઠી,

કામિની વૃક્ષની આડશે, શરમાળ આંખે મુંઝાયેલા ચહેરે

ઈશ્વર આવીને ઊભા,

ઈશ્વર ! હા ઈશ્વર, એમને કઈ રીતે ઓળખ્યા,

એ નથી જાણતી.

ત્યારે હજુ સૂરજ પણ ઊગ્યો નહોતો,

મારા આંગણામાં તડકો ઊતર્યો નહોતો,

અજવાળું નહોતું થયું પણ અજવાળું આવું, આવું કરતું હતું

પરોઢિયાનો દેહ લજ્જાભર્યો,

એવે સમયે ઈશ્વર એકલા જ આવ્યા

મારે દરવાજે

વેરવિખેર વાળ, ચોળાયેલાં કપડાં

કેટલાંય વર્ષોનો થાક, પથરાયેલો આંખો નીચે

જોકે આવી આંખો જોઈને અચાનક

એવું લાગ્યું કે એ દેખાવડા છે

આટલું રૂપ મેં ક્યારેય જોયું નથી.

મારો આવો મુગ્ધભાવ જોઈ

એમણે ચહેરો ઝુકાવી અસ્વસ્થ થઈ,

ઉધરસ ખાવા માંડી,

ઉધરસ ખાતાં ખાતાં જ એ દરવાજા પાસે

નીચે પગથિયાં લગોલગ હળવેકથી બેસી ગયા

ત્યારે પણ સવારનું ધુમ્મસ પૂરેપૂરું વિખરાયું નહોતું

ભીંત લગોલગ ઈશ્વર અને મારી વચ્ચે

વાતચીત શરૂ થઈ

 .

એ વાતો ખૂબ ખૂબ ગમતી, મધુર, છતાં ગુપ્ત હતી,

એ બધી વાતો મેં કવિતામાં લખી નથી,

જો લખીશ તો એ મને દગાબાજ માનશે…

 .

( મન્દાક્રાન્તા સેન, અનુ. નલિની માડગાંવકર )

મારો નશો – ફરીઉદ્દીન અત્તર

જે શાંત સૌમ્ય માણસો છે એને મારો નશો કદી નહીં સમજાય

એ લોકો કદી મારા કાર્યને સમજી નહીં શકે

દુનિયાદારીના માણસો તો દેવળમાં જાય છે

તેઓ કદી સમજી નહીં શકે

નશાબાજ માણસના હૃદયની ગમગીની

જે લોકો ગૌરવ અને અહંકાર પહેરીને ફરે છે એ લોકો કદીયે

મારા રહસ્યના પડદાની પાછળ જોઈ નહીં શકે

જે લોકો કદી પોતાના પ્રિયતમથી વિખૂટા નથી થયા

એ લોકો કદીયે નહીં સમજી શકે મારા પ્રિયતમ વિનાની રાત્રિને

હું તો મારા ઘરમાં બંદીવાન મારા પ્રિયતમ વિના

ઘરમાં એટલા માટે કે બહારના માણસો મારી વેદના ન જોઈ શકે

બુલબુલની બેચેની, કળીના ઝુરાપાને

કેવળ બગીચાનું ફૂલ જ સમજી શકે

જે લોકો કદીયે પ્રેમની યાતનામાં પડ્યા નથી

તેઓ કદીયે ‘અત્તર’ની વ્યથાને ઓળખી ન શકે.

 .

( ફરીઉદ્દીન અત્તર, અનુ. સુરેશ દલાલ )

 .

મૂળ : પર્શિયન

Found the secret – Andre Breton

You pretend not to notice I am watching you

Marvellously I am no longer sure you know

Your idleness fills my eyes with tears

A swarm of interpretations surrounds

each one of your gestures

It is the hunt for honey dew

There are rocking-chairs on a deck

there are branches that could scratch you

in the forest there are

In a shop-window in the rue

Notre-Dame-de-Lorette

Two beautiful crossed legs in long stockings

That flare out in the centre of a great

white clover

There is a silken ladder unrolled in the ivy

There is

Only the need for me to lean over the precipice

Of the hopeless fusion of your presence

and your absence

I have found the secret

Of loving you

Always for the very first time

 .

( Andre Breton )

 .

( French )