મેઘદૂત-પૂર્વમેઘ

आषाढ्स्य प्रथम दिवसे બોલીએ એટલે તરત કવિ કાલિદાસ અને તેમનું શ્રેષ્ઠ સર્જન “મેઘદૂત” યાદ આવે. આજે પણ અષાઢ માસનો પહેલો દિવસ છે. તો આપણે કવિ કાલિદાસ કૃત “મેઘદૂત”  માણીએ. એનો કથાસાર શ્રી વિષ્ણુ પ્રભાકરે લખ્યો છે અને અનુવાદ કનુભાઈ વોરાએ કર્યો છે. વોરા એન્ડ કંપની પબ્લિશર્સ લિમિટેડ દ્વારા સંસ્કૃત સાહિત્યમાળા શ્રેણી અંતર્ગત આ પુસ્તિકા ૧૯૫૬માં પ્રકાશિત થઈ હતી. અને તેનું મૂલ્ય હતું છ આના.

પૂર્વમેઘ

ઉત્તર દિશામાં આવેલા હિમાલય પર્વતની ઉપર યક્ષોના રાજા કુબેરની રાજધાની અલકાપુરી છે. ત્યાં એક યક્ષ, રાજાની સેવામાં રહેતો હતો, પણ તેનું મન હંમેશા પોતાની પત્નીમાં રહ્યા કરતું હતું. આવી લગનીમાં એક દિવસ તેનાથી કંઈ ભૂલ થઈ ગઈ, એટલે કુબેરને ખૂબ ક્રોધ ચડ્યો અને તેણે યક્ષને એક વરસ માટે દેશનિકાલની સજા કરી. આવા શાપને લીધે એનો બધો રાગરંગ ઊતરી ગયો, કારણ કે તે પોતાની પત્નીને સાથે લઈ જઈ શકે તેમ ન હતું. વિરહના દિવસો ગાળવા માટે તે દક્ષિણમાં રામગિરિ નામના પર્વત ઉપર આવેલા આશ્રમોમાં જઈને રહેવા લાગ્યો, જ્યાં ત્રેતાયુગમાં શ્રીરામચન્દ્રજી અને સીતાજી વનવાસનો વખત પૂરો કરવા રહ્યાં હતાં. અહીંના કુંડ અને તળાવોમાં સીતાજીએ સ્નાન કર્યું હોવાથી એ પવિત્ર બન્યાં હતાં અને ઘટાદાર વૃક્ષો પોતાની છાયા પાથરીને ફાલી રહ્યાં હતાં.

વિરહના દિવસો ગાળતો યક્ષ ધીરે ધીરે એટલો દુર્બળ થઈ ગયો કે તેના હાથમાંના સોનાના કંકણ પણ ઢીલા પડી ગયાં, તો પણ આવી રીતે કલ્પાંત કરતા તેણે આઠ મહિના વીતાવ્યા. આખરે અષાઢ મહિનાનો પહેલો દિવસ આવ્યો. તે દિવસે તેણે જોયું કે સામેના પહાડની ટોચ ઉપર એવી રીતે વાદળ છવાયું હતું કે જાણે કોઈ હાથી પોતાના મસ્તક વડે માટીનું ઢેફું નીચે પાડવા રમત રમી રહ્યો હોય !

મનમાં પ્રેમ જગાડનાર એ વાદળાં જોઈને યક્ષની આંખો આંસુથી ઊભરાઈ ગઈ અને તે ઘણીવાર સુધી સ્થિર ચિત્તે તેના તરફ જોઈ રહ્યો અને મનમાં વિચાર કરવા લાગ્યો. વાદળોને જોઈને સુખી લોકોનું મન પણ ડામાડોળ થઈ જાય છે તો યક્ષ તો બિચારો દુ:ખી હતો; ઘરથી દૂર હતો. એ વાદળું જોઈને તે વિચાર કરવા લાગ્યો, ‘હવે અષાઢ વીતી જશે અને શ્રાવણ આવશે, ત્યારે મારી પત્નીની દશા કેવી થશે? હું ત્યાં નહિ જઈ શકું, પણ આ વાદળોની મારફતે હું મારા કુશળ સમાચાર તો જરૂરથી મોકલી શકીશ, તેથી તેને ધીરજ રહેશે તે સુખી થશે’. બસ, આમ વિચાર કરીને તે બહુ જ પ્રસન્ન થઈ ગયો. આ પછી તરત જ તેણે પ્રથમ ફૂલોથી વાદળોની પૂજા કરી અને પ્રેમભરી વાણીથી કુશળ સમાચાર પૂછી તેનું સ્વાગત કર્યું. જરા વિચાર તો કરો, ક્યાં ધુમાડો, આગ, જળ અને હવાના મેળથી બનેલું પેલું વાદળુ અને ક્યાં ચતુર અને બુદ્ધિશાળી લોકો જ લાવજા કરી શકે એવો આ સંદેશો. પણ તે યક્ષને તો પોતાના શરીરનું પણ ભાન ન હતું. એ આવી વાતો ઉપર વિચાર પણ કેવી રીતે કરી શકે? તે તો બિચારો પોતાનો સંદેશો મોકલવા માટે વાદળાંની પછવાડે દોડવા લાગ્યો.

વાદળોનાં વખાણ કરતો તે બોલ્યો, ‘દુનિયામાં વાદળોનાં બે ઊંચા કુળ પ્રસિદ્ધ છે. એક પુષ્કર અને બીજું આવર્તક. એવા ઊંચા કુળમાં તેમે જન્મ લીધો છે. તમે દેવરાજ ઈન્દ્રના દૂત છો. તમે જેવું ચાહો તેવું રૂપ બનાવી શકો છો. આવા જ ગુણોથી પ્રેરાઈને હું આપની આગળ હાથ લંબાવું છું, કારણ કે ગુણવાન માણસ પાસે હાથ લાંબો કરીને નિરાશ થવું સારું છે, પણ નીચ વ્યક્તિના આગળ મનગમતું ફળ મેળવવું પણ સારું નથી’.

‘હે મેઘ, તમે દુ:ખીઓને શરણ આપવાવાળા છો અને કુબેરના ક્રોધને લીધે હું ઘરથી વિખૂટો પડી બહુ જ દુ:ખી થઈ રહ્યો છું, તેથી તમે મારો સંદેશો પહોંચાડવા માટે તમારે યક્ષોની નગરી અલકાપુરી જવું પડશે. ત્યાં આગળ યક્ષ લોકો ભારે ઠાઠમાઠથી રહે છે. ગામ બહાર આવેલા બાગમાં શિવજીની એક મૂર્તિ છે. એમનું લલાટ ચન્દ્રજડિત છે. તેના પ્રકાશથી આખી નગરીના ઊંચા ઊંચા મહેલોમાં પણ હંમેશા અજવાળું રહ્યા કરે છે’.

‘જ્યારે તમે હવાની પાંખ ઉપર સવાર થઈને ઉપર ચઢશો તો તમને જોઈને જેમના પતિ પરદેશ ગયા છે એવી ત્યાંની સ્ત્રીઓની ધીરજ વધશે. ઓ વાદળ ! એવી કોઈ જગ્યા નથી કે જ્યાં તમે ન પહોંચી શકો. માટે તમારી પતિવ્રતા ભાભીને જરૂર શોધી કાઢશો. તે બેઠી બેઠી મારા પાછા આવવાના દિવસો ગણતી હશે. વિરહવ્યથા ભોગવતાં માણસો પુનર્મિલનની આશા ઉપર જ જીવતા રહે છે’.

‘જુઓ, શુકન પણ બધા સારા થઈ રહ્યા છે. તમારો સાથી વાયુ ધીરે ધીરે આગળ વધી રહ્યો છે. ડાબી બાજુએ વર્ષોની રાહ જોતાં ચાતક પંખી પોતાની મીઠી વાણી બોલી રહ્યાં છે. તમારું સુંદર સલોણું રૂપ જોઈને બગલાઓ પંખો નાખવાને માટે ઊડીને આવતા હશે. જે ધરતીને સીંચીને ફળદ્રુપ બનાવે છે તે કાનોને પ્રિય લાગે તેવી તમારી ગર્જના સાંભળીને માનસરોવરમાં જનારા રાજહંસો પોતાની ચાંચમાં કમળની દાંડીઓ લઈને કૈલાસ પર્વત સુધી તમારી સાથે સાથે ઊડશે. ઓ વાદળ ! તમે જે પહાડ ઉપર છો તેના ઉપર ઠેકાણે ઠેકાણે રામચંદ્રજીનાં પગલાનાં નિશાન છે. એ પગલાંઓનાં નિશાનને આખું જગત પૂજે છે. તમે જ્યારે જ્યારે અહીંયા મળવા આવો છો ત્યારે ત્યારે બહુ દિવસે મળ્યા હોવાને કારણે તે પોતાનો પ્રેમ તાજા આંસુ પાડીને પ્રકટ કરે છે’.

‘ઠીક ત્યારે, હવે હું તમને જવામાં મુશ્કેલ ન થાય એવો રસ્તો બતાવું છું. ત્યાર પછી તમને સંદેશો આપીશ. જુઓ, જ્યારે ચાલતાં ચાલતાં તમે થાકી જાઓ ત્યારે રસ્તામાં આવેલી પહાડની ટોચ ઉપર થોભી જજો. અને જ્યારે તરસ્યા થાઓ ત્યારે ઝરણાનું પાણી પીજો. જ્યારે તમે પહાડ ઉપરથી ઊડશો ત્યારે સિદ્ધોની ભોળી સ્ત્રીઓ અચંબાથી તમારી તરફ જોશે. એમને એવું લાગશે કે જાણે હવા પહાડનાં શિખરો ઉપર ઊડવાને માટે જઈ રહી છે. આ પ્રમાણે ઊડતા ઊડતા તમારે ઉત્તર તરફ વળી જવું’.

‘જુઓ, પેલો સામે રત્નોની માફક ચમકતા ઈન્દ્રધનુષ્યનો એક ટુકડો દેખાય છે તેનાથી તમારું શામળું શરીર એવું સુંદર થઈ ગયું છે કે જાણે મોરમુકુટ પહેરીને ગોવાળના વેશમાં નંદકિશોર આવીને ઊભા ન હોય ! ખેતરમાં પાક થવો ન થવો એ બધું તમારા ઉપર નિર્ભર છે, એટલે બિચારી ભોળી સ્ત્રીઓ તમારી તરફ ખૂબ પ્રેમ અને આદરથી જોશે. ત્યાં માલદેશના તાજાં ખેડાયેલાં ખેતરોમાં વરસાદનાં ઝીણાં ઝીણાં ફોરાં પડવાથી માટીમાંથી સરસ સુગંધ આવી રહી છે. ત્યાં આગળ વરસીને તમે પશ્ચિમ તરફ વળી જશો અને જલ્દીથી ઉત્તર તરફ પ્રયાણ કરશો. જ્યારે તમે આમ્રકુટનાં જંગલોમાં મુસળધાર જળ વરસાવશો તો તે તમારો ઉપકાર માનીને ખૂબ પ્રેમ અને આદરથી મિત્રની સમાન તમને તે શિખર ઉપર રહેવા દેશે. પાકાં ફળોથી લચી પડેલાં આમ્રવૃક્ષોથી ઘેરાઈ જવાને લીધે એ પીળું દેખાશે. થોડીવાર રોકાઈને તમે આગળ વધશો. જળ વરસી નાંખવાથી તમારું શરીર હલકું થઈ જશે અને તેથી તમારી ચાલને વેગ મળશે. ત્યાંથી આગળ વિન્ધ્યાચળના પથથરવાળા વિસ્તાર ઉપર અનેક ધારાઓમાં વહેતી રેવા નામની નદી મળશે. ઉપરથી તમને એ એવી દેખાશે કે જાણે મોટા હાથીના શરીર પર ભભૂતથી ચિત્રકામ કરવામાં આવ્યું છે. ત્યાં વરસીને અને તેનું જળ પીને તમારે આગળ વધવું. પાણી પીને જ્યારે તમે ભારે થઈ જશો ત્યારે હવા તમને અહીંતહીં ઝુલાવી નહિ શકે. હું જાણું છું કે મારા કામ માટે તમે ક્યાંય પણ રોકાયા વિના જલદી ચાલ્યા જશો. તો પણ હું માનું છું કે કુટજનાં ફૂલોથી આચ્છાદિત થયેલા પહાડો ઉપર તમારે થોભવું તો પડશે જ. કારણ કે ત્યાં હર્ષનાં આંસુથી ભરેલી મોરની આંખો પ્યારભર્યા ટહુકાથી તમારું સ્વાગત કરશે. પણ મને આશા છે કે તે ગમે તેમ હોય, તમારે જલદી જલદી આગળ વધતા રહેવું’.

‘ત્યાંથી થોડેક દૂર જશો એટલે દશાર્ણ દેશમાં આવી પહોંચશો. ખીલેલા કેવડાને લીધે ત્યાંનાં ઉપવન ઊજળાં દેખાશે. ત્યાંના ગામનાં મંદિરો પક્ષીઓના માળાથી ભરપૂર થયેલાં મળશે અને જંગલો પાકેલાં કાળાં જાંબુથી ભરેલાં હશે. ત્યાં કેટલાક દિવસ હંસ પણ રહેશે. આ દેશની રાજધાની વિદિશા છે. ત્યાં આગળ તમારે સુંદર નાચતી લહેરોવાળી વેગવતી નદીની પાસે ‘નીચ’ નામની ટેકરીઓ ઉપર થાક ઉતરવા માટે ઊતરી જવું. ત્યાં આગળ ખીલેલાં કદમ્બનાં વૃક્ષો એવાં લાગશે કે જાણે તમને મળવા માટે પુલકિત થયાં છે. થોડો વખત થાક ઉતારી અને નદીના તટ ઉપર ઉપવનોમાં જે જુઈની કળીઓ ખીલી છે તેના ઉપર પાણી સીંચીને અને માલણોની જોડે ઓળખાણ કરતા તમારે આગળ વધવું’.

‘કદાચ તમારે જરા ફરીને જવું પડશે કારણ કે તમારે ઉત્તર તરફ જવાનું છે. તો તમે ઉજ્જયિની નગરીનો રાજવૈભવ જોવાનું ભૂલશો નહિ. એ રસ્તે જતાં રસ્તામાં નિર્વિન્ધ્યા નદીનું જલપાન કરવું. નદીની લહેરો ઉપર પક્ષીઓ પાંદડાંની જેમ ઊડતાં હશે અને એવી સુંદર રીતે ભમરી ખાઈને વહેતી હશે કે એમાંની ભમરીઓ સુંદર નાભિ જેવી તમને દેખાશે. જળ વરસાવીને તમે એને ભરી દેશો. અહીંથી આગળ વધશો એટલે અવન્તિ દેશ આવશે. ત્યાં તમે ધનધાન્યથી ભરેલી વિશાલા નગરી જોશો. ત્યાં ગામનાં બધાં જુવાન તથા ઘરડાં માણસોને મહારાજ ઉદયનની કથા સરસ રીતે આવડે છે. ત્યાં ઉજ્જયિની નગરી એવી લાગે છે કે જાણે પુણ્યાત્માઓ પોતાના પુણ્યના બદલામાં સ્વર્ગનો એક આકર્ષક ભાગ પોતાની સાથે લઈને ધરતી ઉપર આવ્યા ન હોય ! આ નગરી સિપ્રા નદીના કાંઠા ઉપર વસેલી છે. અહીંના બજારોમાં ક્યાંક રત્નજડિત માળાઓ હશે તો ક્યાંક કરોડો શંખ છીપલાં અને ચમકે તેવાં નીલમ પથરાયેલાં નજરે પડશે. એ જોઈને એમ થશે કે જાણે સમુદ્રનાં બધાં રત્નો કાઢીને અહીં લાવીને રાખ્યાં  છે. ત્યાંના જાણકાર લોક બહારથી આવેલાં પોતાનાં સગાંવહાલાંઓને ઉદયન અને વાસવદત્તાની કથા સંભળાવી રહ્યા હશે કે અહીંયા કેવી રીતે વત્સદેશના રાજા ઉદયને ઉજ્જયિનીના મહારાજા ચંદ્રપ્રદ્યોતની વહાલી દીકરી વસવદત્તાને હરાવી હતી. એની ઉપર બનાવેલું તાડનાં વૃક્ષોનું એક સુંદર ઉપવન છે. એના પર નલગિરિ નામનો હાથી ખૂંટો ઉખાડી નાંખીને અહીંથી ત્યાં ઘૂમતો ફરતો હશે. ત્યાંના મોર તમને પોતાના સમજીને નાચગાન કરીને તમારો સ્વાગતસત્કાર કરશે. ફૂલોની સુગંધથી મહેકતા ત્યાંના ભવનોની સજાવટ જોઈને તમારે થાક ઉતારવો અને પછી ત્રણે લોકોના ચંડીશ્વર મહાકાલના પવિત્ર મંદિરની તરફ જવું. ત્યાં શિવનાં વૃંદો પોતના સ્વામીના નીલકંઠના જેવી વાદળી જોઈને તમારું બહુમાન કરશે. જો તમે એ મંદિરમાં સાંજ પહેલાં પહોંચી જઓ તો આરતી થાય ત્યાં સુધી રોકાઈ જશો અને પછી જ્યારે મહાકાલ તાંડવ નૃત્ય કરવા લાગશે ત્યારે તમે સાંજનો ગુલાબી પ્રકાશ લઈને વૃક્ષો ઉપર પાથરી દેશો. આને લીધે એવું લાગશે કે જાણે શિવજીએ હાથીના શરીરની ખોળ ઓઢી લીધી છે. એ જોઈને પાર્વતી બી જશે પણ પછી તમને ઓળખવાથી તેમનો ડર ચાલ્યો જશે અને શંકરમાં તમારી આટલી બધી ભક્તિ જોઈને તે ખૂબ ખુશ થશે. જ્યારે વારંવાર ચમકવાથી તમારી બહેનપણી વીજળી થાકી જાય ત્યારે તમે એવા કોઈ મકાનની છત ઉપર રાત વિતાવશો કે જ્યાં કબૂતરો રહેતાં હોય. પછી ત્યાંથી સવાર પડે કે તુરત જ નીકળી પડવું, કારણ કે જેણે પોતાના મિત્રનું કામ કરવાનો નિશ્ચય કર્યો છે તેને આળસ કરવું પાલવે નહિ’.

‘ઉજ્જયિનીથી આગળ વધશો કે તમને નિર્મળ જળવાળી ગંભીરા નદી મળશે. તમારા સુંદર શ્યામવર્ણા શરીરની પ્રતિમા એમાં દેખાશે. તમે એનો અનાદર કરશો નહિ. એનું જળપાન કરશો. ત્યાંથી પછી દેવગિરિના પહાડ તરફ જશો. એ દેવગિરિ પર દેવતાઓની સેનાના સેનાપતિ સ્કન્દ ભગવાન રહે છે. એટલે ત્યાં તમે ફૂલો વરસાવનારાં વાદળો બની એના ઉપર આકાશગંગાના જળમાં ભીંજાયેલાં ફૂલો વરસાવશો. એવી રીતે એનું સ્નાન થઈ જશે. તમારે એને જેવો તેવો દેવતા ન માનવો. ઈન્દ્રની સેના બચાવવા માટે એનો જન્મ થયો છે. ત્યાં પહોંચીને તમારે એટલા જોરથી ગર્જના કરવી કે પર્વતોની ગુફાઓ ગાજી ઊઠે. એ ગર્જન સાંભળીને સ્વામી કાર્તિકેયનો મોર નાચી ઊઠશે. એની આંખના ખૂણા શિવના મસ્તક ઉપર વિરાજમાન ચંદ્રમાની ચમકની જેમ ઝળહળી રહ્યા છે. સ્કન્દ ભગવાનની પૂજા કર્યા બાદ તમે જ્યારે આગળ વધશો ત્યારે તમને ચર્મવતી નદી મળશે. એનો આદર કરવા માટે તમારે નીચે ઊતરવું કારણ કે રાજા રંતિદેવના યજ્ઞની કીર્તિ બનીને વહી રહી છે. આ નદીને પાર કરીને તમારે દશપુર તરફ વધવું અને ત્યાંથી બ્રહ્માવર્ત દેશ ઉપર છાયા કરતાં કરતાં કુરુક્ષેત્ર પહોંચી જવું. કૌરવપાંડવોનાં કુળ યુદ્ધના કારણથી આજ સુધી બદનામ થયેલાં છે. અહીયાં જ ગાંડીવધારી અર્જુને પોતાના શત્રુઓના મુખ ઉપર આવી જ રીતે અગણિત બાણ વરસાવ્યાં હતાં, જેવી રીતે કમલ ઉપર તમારી જલધારા વરસાવો છો તેમ આ જ કુરુક્ષેત્રમાં સરસ્વતી નદી વહે છે. કૌરવપાંડવ બન્નેને સમાન પ્રેમ કરવાવાળા બલરામજી આ જ નદીનું પાણી પીતા હતા તમે પણ જો એનું જળ પીશો તો બહારથી કાળા હોવા છતાં પણ તમારું મન ઉજ્જવળ થઈ જશે’.

‘કુરુક્ષેત્રથી આગળ વધીને તમે કનખલ જજો. ત્યાં તમને મહારાજા સગરના સાઠ હજાર પુત્રોને મુક્તિ દેવાવાળી હિમાલયના ખોળામાંથી ઊતરતી ગંગાજી મળશે. જો તમે ત્રાંસા થઈને એનું જલપાન કરવા જશો તો તમારી ગતિમાન છાયા ગંગાજીની ધારામાં પડીને એવી લાગશે કે જાણે પ્રયાગ પહોંચ્યા પહેલાં જ ગંગાજી યમુનામાં મળી ગયાં હોય ! એની શિલાઓ પર કસ્તુરીમૃગ બેસે છે અને એનાં શિખર પર સદા બરફ જામેલો રહે છે. એના પર બેસતાં તમે એવા લાગશો કે જાણે મહાદેવજીના શ્વેતવર્ણવાળા સાંઢનાં શીંગડાં ઉપર માટીના ઢગલા ખૂંદતાં કાદવ જામી ગયો હોય ! હે વાદળ ! વંટોળિયો થવાથી દેવદારનાં વૃક્ષો એકબીજા પર ઘસવાથી જંગલમાં આગ લાગે તેમ ધોધમાર વરસાદ વરસાવીને તે આગને બુઝાવી દેશો, કેમકે ભલા માણસની પાસે જે કંઈ હોય છે તે દીનદુ:ખિયાંનું દુ:ખ મટાડવા માટે જ હોય છે. અને જુઓ શરતી જાતિનાં હરણો દૂર હોવા છતાં પણ તમને જોઈને આનંદમાં આવી જઈને કૂદકા મારે અને પોતાના હાથપગ તોડવા માટે તમારા ઉપર શીંગડાંથી માથું મારે તો તમે ધોધમાર કરા વરસાવી એમને ભગાડી દેશો. ત્યાંના એક મોટા પથ્થર ઉપર શિવજીનાં પગલાંની એક છાપ પડેલી છે. સિદ્ધપુરુષો હમેશાં તેની પૂજા કરે છે. તમે પણ ભક્તિભાવથી નમ્ર બનીને તેની પૂજા કરશો, કારણકે તેના દર્શનમાત્રથી શ્રદ્ધાળુ માણસોનાં પાપ ધોવાઈ જાય છે અને શરીર જ્યારે છુટી જાય છે ત્યારે શિવલોકમાં પહોંચી જાય છે. ત્યાં આગળ જ્યારે પેલા વાંસમાં હવા ભરાય છે તો તેમાંથી વાંસળીના જેવો મીઠો સૂર નીકળવા લાગે છે અને તેમાં ભ્રમરો પોતાનો મધુર સ્વર મેળવીને ત્રિપુરવિજયનાં ગીત ગાવા લાગે છે. પહાડની ગુફાઓમાં જ્યારે તમે પોતાની મેળે ગુંજન કરીને મૃદંગની સમાન શબ્દો કાઢવા લાગશે ત્યારે ભગવાન શંકરનાં સંગીતનાં બધાં અંગો પૂરાં થઈ જશે’.

‘હિમાલય પર્વતની આસપાસ જેટલાં સુંદર અને રમણીય સ્થળો છે એ જોઈને તમે કૌચરંધ્રમાંથી જઈને ઉત્તર તરફ જશો. આ જ માર્ગ ઉપરથી હંસ માનસરોવર ઉપર જાય છે. આને પોતાના તીરથી છેદીને પરશુરામ અમર થઈ ગયા છે. આ જ માર્ગે થઈને જરા ઊંચે ચઢશો એટલે તમે કૈલાસ પહોંચી જશો. રાવણે પોતાના બળના ઘમંડમાં આ પહાડનાં શિખરોને હલાવી નાંખ્યાં હતાં. હે વાદળ ! તમે ચીકણા ઘુંટેલા અંજન સમા કાળા છો. અને કૈલાસ તુરત કાપ્યો હોય એવા હાથીદાંત સમાન સફેદ છે. માટે જ્યારે તમે તેના ઉપર જશો ત્યારે એવા મનોહર લાગશો કે જાણે બળરામજીના ખભા ઉપર પડેલાં ચમકદાર કાળાં વસ્ત્રો. બધી આંખો તમને એકીટશે જોઈ જ રહેશે’.

‘એ કૈલાસ ઉપર જ્યારે ભગવાન શંકર સાપોનાં ઘરેણાં ઉતારીને પાર્વતીજીની સાથે ફરી રહ્યા હશે, ત્યારે તમે વરસશો નહિ, પણ આગળ જઈને સીડીની જેમ તમે એક ઉપર એક ગોઠવાઈ જશો તો એના ઉપર ચડવામાં તમને સગવડભર્યું થશે. હે મિત્ર ! ત્યાં રહેવાવાળી અપ્સરાઓ ખૂબ જ આનંદી સ્વભાવવાળી છે. તે પોતાનાં રત્નજડિત કંકણોની ધારથી તમારા શરીરને ટોચશે અને તમારામાંથી પાણીની ધારો કાઢીને તેના ફુવારાઓ બનાવશે. એમાંથી છુટકારો મેળવવા માટે તમારે જોરથી ગર્જના કરીને એમને બીવડાવી દેવી. જુઓ, ત્યાં પહોંચીને તમારે સુંદર કમળોવાળા મનસરોવરનું જળ પીવું અને થોડીવાર ઐરાવતનું મન રાજી કરવું. પછી કલ્પદ્રુમનાં કોમળ પાંદડાંને હલાવવાં. આ પ્રમાણે જાતજાતની રમતો કરતાં તમારે કૈલાસ ઉપર ફરવું. એ જ કૈલાસના ખોળામાં અલકાપુરી વસી છે. ત્યાંથી નીકળતી ગંગા એવી લાગે છે કે જાણે અલકારૂપી નગરીના શરીર ઉપર સરી જતી સાડી ન હોય ! એવી અલકાને જોઈને તમે એને ઓળખશો નહિ એવું તો નહિ બને. એનાં ઊંચા ઊંચા મહેલ ઉપર વર્ષા ઋતુમાં વરસતાં વાદળો એવાં છવાઈ રહે છે કે જાણે સ્રીઓના માથા ઉપર સુંદર મોતીનાં ગૂંથેલા ગુચ્છો !’

(ઉત્તરમેઘ આવતી કાલે માણીશું)

Share this

12 replies on “મેઘદૂત-પૂર્વમેઘ”

  1. હીના બહેન
    નવી સાઇટ બદલ શુભેચ્છા, “મોરપીંછ” પણ ઘણું મજાનું નામ છે.
    બ્લોગ સમય-કાળમાં કદાચ સાથે સાથે જ છીએ,૧૬-જુન-૨૦૦૮ માં મેં પદાર્પણ કરેલું. બે વર્ષ અને એક મહીનો થશે.બ્લોગ મિત્રોનો સહકાર છે એટલે હજી પણ ચાલે છે.
    મેઘદૂતના વર્ણનો વાંચી તાજેતરમાંજ “ચારધામ” યાત્રા પ્રવાસે ગયા હતાં તે હિમાલય અને ગંગા યમુનાના દ્રશ્યો તાજા થયાં.થોડીક ઝલક બ્લોગમાં મૂકી છે.

    ધન્યવાદ

  2. હીના બહેન
    નવી સાઇટ બદલ શુભેચ્છા, “મોરપીંછ” પણ ઘણું મજાનું નામ છે.
    બ્લોગ સમય-કાળમાં કદાચ સાથે સાથે જ છીએ,૧૬-જુન-૨૦૦૮ માં મેં પદાર્પણ કરેલું. બે વર્ષ અને એક મહીનો થશે.બ્લોગ મિત્રોનો સહકાર છે એટલે હજી પણ ચાલે છે.
    મેઘદૂતના વર્ણનો વાંચી તાજેતરમાંજ “ચારધામ” યાત્રા પ્રવાસે ગયા હતાં તે હિમાલય અને ગંગા યમુનાના દ્રશ્યો તાજા થયાં.થોડીક ઝલક બ્લોગમાં મૂકી છે.

    ધન્યવાદ

  3. Dear Heena,

    My heartiest congratulations.

    I have enjoyed Meghdoot today and look forward to tomorrow morning.

    Keep it up.I am really proud of you.

    Have a nice day.

  4. Dear Heena,

    My heartiest congratulations.

    I have enjoyed Meghdoot today and look forward to tomorrow morning.

    Keep it up.I am really proud of you.

    Have a nice day.

  5. I read your Meghdoot article “Purvamegh”. Very impressed. how can I read the rset of it? I would like to read Uttarmegh too.

  6. I read your Meghdoot article “Purvamegh”. Very impressed. how can I read the rset of it? I would like to read Uttarmegh too.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.