નગર આખું બધી દિશાઓમાં શોધી અને થાકી ગયું છે સૂર્યને,
કોઈ વ્હેલી સવારે પૂર્વમાંથી લઇ અને ચાલી ગયું છે સૂર્યને.

અચાનક ક્યાં ગયા ઝાકળના ટીપાં, સાચવ્યા’તા આપણે જે ફૂલ પર,
હા, નક્કી આપણા બે માંથી કોઈ એક જણ અડકી ગયું છે સૂર્યને.

હવે આ સાંજના અંધારને ક્યાં મૂકશું એ પ્રશ્ન છે ચારે તરફ,
સમીસાંજે જ આવી આપણી વચ્ચે કોઇ મૂકી ગયું છે સૂર્યને.

હવે એ એક જણ બેઠું છે સૂનમૂન આંગણે દિવો જલાવીને ‘અનંત’,
કરીને બંધ બે આંખો હવે એ એક જણ ભૂલી ગયું છે સૂર્યને.

( અનંત રાઠોડ “અનંત” )

એ શોધવામાં એક જણ થાકી ગયેલ છે,
છીંડુ મુકીને વાડ ક્યાં ચાલી ગયેલ છે.

માથે લીધું છે ઘર પ્રતિબિંબોએ આજ તો,
નક્કી અરીસો કૈંક તો બાફી ગયેલ છે.

એવી રીતે લોકો કરે છે મારી છાનબીન,
જાણે કોઈ મારામાં કૈં દાટી ગયેલ છે.

તસવીરને જોતી રહી વરસી ગયેલી આંખ,
તસવીરમાંની એક નદી નાસી ગયેલ છે.

( અનંત રાઠોડ “અનંત” )

ચીંતા મને એના વિષેની થઇ રહી છે આજ,
નાનકડી એ સમજણ શિખામણ દઇ રહી છે આજ.

કિસ્સો પતાવી દઉં ? ગળું એનું દબાવીને?
તારી પ્રતીક્ષા શ્વાસ છેલ્લા લઇ રહી છે આજ.

ઇશ્વર કરે ને કોઇ રસ્તામાં ઉઠાવી જાય,
એકલતા ઘરની ક્યાંક ફરવા જઇ રહી છે આજ.

ચાકુ લઇ આવી રહ્યા છે સ્વપ્ન સૌ ‘અનંત’,
આંખો મને ભાગી જવાનું કહી રહી છે આજ.

( અનંત રાઠોડ “અનંત” )

વરસો વરસથી ભીતરે ચાલી રહ્યા ઝગડા વિશે મારે કશું કહેવું નથી,
દરરોજ ચાલે જીવ સટોસટ યુધ્ધ એ ઘટના વિશે મારે કશું કહેવું નથી.

તૈયાર થઇને હોંશથી, સામાન લઇને સૌ સમયસર નીકળ્યા’તા ઘેરથી,
ને સ્હેજ માટે બસ ચૂકી ગ્યા એ બધા સપના વિશે મારે કશું કહેવું નથી.

શરણાઈ લઇને એક માણસ કોઈ પણ અવસર કે આમંત્રણ વગર આવ્યો હતો,
ને ગામમાં મુકતો ગયો એ મૌનનાં ભડકા વિશે મારે કશું કહેવું નથી.

મોટા ઘરોની દીકરીની જેમ એ આવે અને એકાદ ક્ષણ જોવા મળે,
એકાદ ક્ષણનાં એ ખુશીનાં ઠાઠ ને ભપકા વિશે મારે કશું કહેવું નથી.

( અનંત રાઠોડ “અનંત” )

કશા કારણ વગર આખા નગરમાં ચોતરફ આ સ્તબ્ધતાનો સ્તંભ એ ખોડી અને ચાલ્યું ગયું છે ક્યાંક,
નગરનું એક જણ રસ્તો,પવન, અજવાસ, ભરચક સાંજ ને આવું બધું ચોરી અને ચાલ્યું ગયું છે ક્યાંક.

મને વ્હેલી સવારે એ નદીકાંઠે કોઈ બિનવારસી પેટીમાં મૂકેલી દશા માં હાથ લાગેલી,
ન જાણે કોણ પેલે પારથી નવજાત બાળકના સમી તારી પ્રતીક્ષા પાણીમાં છોડી અને ચાલ્યું ગયું છે ક્યાંક.

હજુ સ્યાહી, કલમ, કાગળ અને રંગો બધુયે છે અહિં અકબંધ, કોઈ પણ પછી અડક્યું નથી એને,
બહુ સ્હેલાઈથી એક જણ મને જાણીબુઝીને સાવ અર્ધો ચીત્રમાં દોરી અને ચાલ્યું ગયું છે ક્યાંક.

સવારે મૂળથી એને ઉખેડીને હું ફેંકી દઉં ને સાંજે તો ફરી એ ત્યાં જ ઊગી જાય છે પાછું,
ગયા ભવનું કોઈ વેરી અજંપાનું લીલુછમ ઝાડ મારા આંગણે રોપી અને ચાલ્યું ગયું છે ક્યાંક

( અનંત રાઠોડ “અનંત” )

મને હાથમાં લઇને બાળકની જેમ જ રમે છે ને ભાંગીને ભુક્કો કરે છે,
પછી યાદ આવું છું ત્યારે ફરીથી એ જ્યાં ત્યાંથી વીણીને ભેગો કરે છે.

મને સાંજ દરરોજ જાદુગરીની અનોખી કરામત બતાવે છે સાંભળ,
પ્રથમ એક ટુકડો સ્મરણનો એ લે છે પછી એ જ ટુકડાનો ડૂમો કરે છે.

નગરની આ રોનકને આંખોમા આંજી ને છાતીમાં કાળી તરસને ઉછેરી,
અમારી ગલીનાં વળાંકે ઊભી રહી ખુશીની ક્ષણો રોજ ધંધો કરે છે.

હું ઊભો છું વર્ષો વરસથી અહીં એક મોંઘી જણસ કોઇની સાચવીને,
કોઇ વનમાં વર્ષો વરસથી ગયું છે ને માયાવી મૃગનો એ પીછો કરે છે.

જે તણખા ની વાતો કરે છે સતત એમણે કૈં જ કીધું નથી મેં હજું પણ,
હું છોડીને આવ્યો છું એવા નગરને, હવા પણ જ્યાં આવીને દિવો કરે છે.

( અનંત રાઠોડ “અનંત” )

ગાંઠ બાંધનારા જાણે છે કે ગાંઠના પ્રકાર હોય છે.
એમાં એક ગાંઠ ‘સરકણી ગાંઠ’ કહેવાય છે
એનો ગાળિયો છૂટવાની મથામણમાં વધુ ને વધુ રૂંધાતો જાય છે.
ફાંસીગરનો ગાળિયો, જીવન હરી લે છે.
કેટલીક ગાંઠમાં બંને છેડા એવા છૂટા રખાય છે
કે સહેલાઈથી છૂટી જવાય. સરકી જવાય.

જ્યાં કશુંક તૂટતું હોય અને એને સાચવવું જરૂરી હોય
જ્યાં કશુંક છૂટતું હોય અને એને જાળવી લેવું જરૂરી હોય
ત્યાં ગાંઠ આવકાર્ય છે.

અલબત્ત, ગાંઠ ગાંઠ જ છે.
એને ભૂલો નહિ તો
ગમે તેટલી ઝીણી ગાંઠ પણ ખટક્યા કરે છે.

પતંગરસિકો જાણે છે દોરીમાં જો આવી ગાંઠ આવે તો દોરી
સરકતી અટકે છે ને પેચ કપાય છે.
પવન અનુકૂળ હોય છતાં ય પતંગ કપાવાની પાછળ દોરીમાંની આ ગાંઠ છે.
વર્ષોની ગાંઠે જો વ્યક્તિ બંધાય તો એની ગતિ રૂંધાય
અને
જીવન ગંધાય !

( તુષાર શુક્લ )

ગાંઠનો એક ઉપયોગ છે
તૂટતાને, છૂટતાને જોડવા માટે, સાથે રાખવા માટે,
સંબંધાવા માટે.

હિન્દુ વિધિમાં લગ્નપ્રસંગે બંધાતી છેડછેડી
પણ એક ગાંઠ જ છે.
લગ્નગ્રંથિ શબ્દમાં ગ્રંથિ છે જ
લગ્ન એટલે બે જણનું સાથે હોવું.
ગ્રંથિ એટલે એમનું સાથે જોડાવું.
એ જોડે છે, અને છૂટા થતાં રોકે છે.
છેડાછેડીને છૂટાછેડામાં પરિણમતા અટકાવે છે.

ગાંઠનો આ હકારાત્મક ઉપયોગ છે.
પરંતુ કેટલાક સંબંધમાં આ ગાંઠ જ
ગાંઠ પડ્યાની પીડા બની જાય છે.
કોઈક એને છોડવા
કોઈક એને તોડવા
તો કોઈક એને વેંઢારવા મથે છે !

( તુષાર શુક્લ )