સાંજ થઈ ગઈ છે

Sunset point - Saputara

આભ અજવાળો – સાંજ થઈ ગઈ છે,

ચંદ્રને બાળો – સાંજ થઈ ગઈ છે.

.

ઝાડ જો ! કહી રહ્યું પંખીને,

‘આ રહ્યો માળો – સાંજ થઈ ગઈ છે.’

.

ત્યાં… ભલા-બૂરાના હિસાબનીશો,

મેળવે તાળો – સાંજ થઈ ગઈ છે.

.

સરહદો પરનો પહેરો તેજ કરો,

ક્ષિતિજ સંભાળો – સાંજ થઈ ગઈ છે.

.

‘ગામડું કોણ લઈ ગયું ?’ પૂછે,

ગામડાવાળો – સાંજ થઈ ગઈ છે.

.

રક્તના વહી ગયા પછીથી ઘા

થઈ જશે કાળો – સાંજ થઈ ગઈ છે.

.

રાતની તૈયારી કરો ! ચાલો !

ઢોલિયા ઢાળો – સાંજ થઈ ગઈ છે.

.

( શોભિત દેસાઈ )

કરી શકું

થોડોય જાત સાથે પરિચય કરી શકું,

આ પાર કે ઓપારનો નિર્ણય કરી શકું.

.

એવું દે દર્દ વિશ્વને વિસ્મય કરી શકું,

અંદર બહાર સઘળું ગઝલમય કરી શકું.

.

કાં તો શીખવ કે સૌથી સહજ પર બની શકું,

કાં તો શીખવ કે સૌનો સમન્વય કરી શકું.

.

કાણી આ હથેળી છે પરંતુ મઝા જુઓ,

ધારું છું ત્યારે પાત્ર એ અક્ષય કરી શકું.

.

મારે તો તને જોવી છે તેથી ઉદાસ છું,

ઈચ્છું તો તને આ પળે તન્મય કરી શકું.

.

( રાજેશ વ્યાસ ‘મિસ્કીન’ )

એકવેરિયમની ગઝલ

ચોતરફ જળ છે કે મૃગજળ માછલી મૂંઝાય છે

કાચના ઘરમાં પળેપળ માછલી મૂંઝાય છે

.

આટલો બંધિયાર, છીછરો હોય દરિયો શી રીતે ?

સહેજ ડૂબકીમાં મળે તળ માછલી મૂંઝાય છે

.

છીપલાં, શેવાળ, પરપોટા બધું હાજરાહજૂર

ને છતાં આભાસ કેવળ માછલી મૂંઝાય છે

.

દોડતા રહેવું સતત ને પહોંચવું ના ક્યાંય પણ

આ સફર તો છે નર્યું છળ માછલી મૂંઝાય છે

.

પારદર્શક કેદની આગળ જગત કેવું હશે ?

વ્યર્થ કરવી રોજ અટકળ માછલી મૂંઝાય છે

.

( ઉર્વીશ વસાવડા )

પ્રિય પ્રભુ (૩)

નૂતન વર્ષાભિનંદન

પ્રિય પ્રભુ,

.

નવું વર્ષ બે હાથ ખુલ્લા કરીને મને ભેટવા માંગતા દોસ્તાર જેવું લાગે છે…

આ પત્રોમાં તારા અસ્તિત્વ જેવું જ અલ્લડપણું છે…

આ પત્રોમાં વહેતી મારી લાગણી પાસે કોઈ નિશ્ચિત નકશો નથી…

પણ પ્રામાણિક રસ્તો જરૂર છે…

આવનારું નવું વર્ષ દરેક વર્ષે લીધેલા સંકલ્પોને યાદ કરાવે છે…

આ વર્ષે સંકલ્પો નથી લેવા પરંતુ બાકી રહી ગયેલા સંકલ્પોને પૂરા કરવા છે.

સંકલ્પોને કારણે માણસ બંધિયારપણું અનુભવે છે.

પૂર્વયોજિત નીતિ-નિયમો પાસપાસે ઊગેલા દિવસોને

એક જ ઘરેડમાં જીવતાં શીખવે છે…

આ વર્ષે સહજ થઈને જીવવું છે…તારી જેમ…

બધું જ પાટી પર લખીને ભૂંસી નાખવાનું મન થાય એમ…

તારા સપનાનું સરનામું હ્રદયના ચૂકી ગયેલા ધબકાર

પાસેથી મળે-તેની રાહ જોવામાં વિતાવવું છે…

બે પાંપણની ક્ષિતિજ વચ્ચે આકાર લેતી દુનિયા

તારા નિરાકાર હોવા વિશે પ્રશ્નો જરૂર ઊભા કરે છે

પણ નવું વર્ષ ઘણા જવાબો લઈને આવે છે…

મારી આંખો એમાં પ્રૂફરીડિંગની ભૂલો ન શોધે એટલો

ભરોસો રાખી શકું ?

.

લિ.

લીધેલા સંકલ્પોને યાદ કરતો ‘હું’.

.

( અંકિત ત્રિવેદી )

પ્રિય પ્રભુ (૨)

પ્રિય પ્રભુ,

.

અસ્તિત્વની પેલે પારથી આવતી તારી સુગંધ

મને માણસ તરીકે જીવતો રાખે છે…

પ્રત્યેક પળ દિવાળીનું અજવાળું બની જાય

એવી તારી ઈચ્છાને અમે સંઘર્ષનું

નામ આપ્યું છે…

તું મને મળીશ એ ક્ષણ મારું નવું વર્ષ…

દોસ્તીમાં એકમેકને મળવાની આતુરતા હોય છે…

તું મને મળે છે પણ વાત કરવાનો મોકો નથી આપતો…

આ દિવાળીએ થોડીક શિખામણ તનેય આપવી છે…

મળવાની તાલાવેલી તારી આંખોમાં પણ વંચાવવી જોઈએ

સુખ અને દુ:ખની પેલે પારનું જીવવા માટે

સંબંધોને વધુ ઉપસાવવામાં મદદ કરજે…

જીવતરમાં એવા રંગો પૂરજે, જે વાયરાના કહ્યામાં ન હોય…

દીવો ઓલવાઈ ગયા પછી પણ આસપાસમાં અજવાળું જીવતું હોય છે…

એમ જ તારી ગેરહાજરીમાં મારું ‘માણસપણું’ જીવતું રહે એનું ધ્યાન રાખજે…

ઘરના ઉંબર સુધી પહોંચેલું નવું વર્ષ બારેમાસ ‘નવું’ જ લાગે એવું કરજે…

દિવાળીનું નવું વર્ષ પાંચ દિવસનો તહેવાર નથી…

તારી પ્રતીક્ષામાં રત અમારા જીવનમાં બનતી

સારી ઘટનાઓમાં સંભળાતો તારો રણકાર છે…

.

લિ.

હયાતીના રઝળપાટમાં તારી હૂંફ શોધતો ‘હું’

.

( અંકિત ત્રિવેદી )

પ્રિય પ્રભુ

May millions of DEEPAK illuminate your life with endless joy, love, prosperity, health, wealth and happiness forever. HAPPY DIWALI.

પ્રિય પ્રભુ,

.

દિવાળીનો ઉલ્લાસ અમારા ચહેરા પર જોવા ઈચ્છતો હોય તો આટલું કરજે જ…

આતંકવાદીનાં હ્રદયમાં વૃક્ષારોપણ કરવાનું સપનું ઉછેરજે…

ઘરડાં મા-બાપને દીકરો વૃદ્ધાશ્રમમાં મૂકી આવે એ પહેલાં

તારી પાસે બોલાવી લેજે…એમની આંખોમાં વીતેલાં વર્ષોની

ખુમારીની આબરૂ જાળવી લેજે !

પ્રેમલગ્ન કર્યા પછી પણ છૂટાં પડવા માગતાં બે હૈયાંને

પ્રેમની અદબ જાળવીને છૂટાં પડવામાં મદદ કરજે…

વારેઘડીએ તારી પાસે આવીને હાથ લાંબો કરનારા

માણસોને જીવનમાં સ્વાવલંબી બનવા માટે જરૂરી આત્મવિશ્વાસ આપજે…

મુશ્કેલીના સમયે ધરેલી ધીરજને શ્રદ્ધાનું ફળ આપજે…

ગમતી વ્યક્તિની જોવાતી રાહમાં શબરીની પ્રતીક્ષા જેટલી

તીવ્રતા ન હોય એ કબૂલ, પણ એ રાહમાં

પ્રામાણિકતાની સુગંધ ઉમેરજે…

એકબીજાને છેતરી-વેતરીને વિસ્તરેલા શહેરને

પોતાના હોવા વિશે શંકા થતી હોય છે ક્યારેક !

અકસ્માતો, તોફાનો, આંદોલનો, વિસ્ફોટો, દગાબાજી-

આ બધ્ધું જ એમાં ઘી હોમવાનું કામ કરે છે…

ત્યારે તું સંપની ભાષા શિખવાડવામાં મદદ કરજે…

અમારી ભૂલોને અમે નીતિ-નિયમોમાં ઢાંકી દીધી છે,

અમને બિનધાસ્ત જિવાડવામાં મદદ કરજે…

અમારામાં જ ઝાંખું-પાંખું જીવતા સંસ્કારોને ભયના ભારમાંથી મુક્ત કરજે…

નવા વર્ષના સંકલ્પો એકલા અમારા માટે જ થોડા હોય ?

બાકી તો અપેક્ષા અને મહત્વાકાંક્ષા વચ્ચેના ભેદને તું

રૂ-બ-રૂ મળે ત્યારે સમજાવજે…!

.

લિ.

.

તારા લીધેલા સંકલ્પોને મદદ કરવા આતુર ‘હું’.

.

( અંકિત ત્રિવેદી )

હું છતને આકાશ

હું

છતને

આકાશ

ગણતો

નથી.

અનીતિની

બદબૂ વછોડતી

શ્રીમંતોની

રંગબેરંગી

ઝૂંપડપટ્ટીઓને હું

દિવાનેખાસ

ગણતો નથી.

અબળાઓ પર

બળાત્કાર કર્યા કરીને

મેટરનીટી હોમ્સને

ચેકો ફાડી

આપવાની વૃત્તિને

હું કદી કુમાશ

ગણતો નથી.

બે દિવસેય માંડ મળતી

અડધી રોટલી પંડ્યનું

ગલૂડિયું ઝુંટવી

જાય ત્યારે ઝાંપે જઈ

શૂન્યમાં તાકતી કાબરીને

હું આમેય

નિરાશ ગણતો નથી.

આપણે જ

ઊભી કરેલી લાચારીઓને

ભાગ્યનો દોષ દઈને

‘કાશ’: ગણતો નથી. તમે ભલે

ગમે તે કહો, છતને હું આકાશ ગણતો નથી.

.

(જયંત દેસાઈ)

બસ નિરંતર…

આ તો સાલ્લુ, સાવ કેવું ? એક આભ નીચે રહેવાનું, ‘ને જીવવાનું,

‘ને આભમાં કંઈ કેટલાંય બાકોરાં, તેમાં ધોળે દિવસે તારા દેખાય,

આમ તો, બારે માસ કોરુંધાકોડ હોય, રાત્રે સૂર્યા સ્વપ્ન પરી બનીને ઊતરે,

વરસે તો અનરાધાર, નહીં તો માવઠું, ઝુરાપો ચૂવ્યા કરે દિન રાત, બસ નિરંતર.

.

આ તો સાલ્લુ, સાવ કેવું ? હાથમાં હાથ પકડીને ચાલવાનું,

’ને બસ ચાલ્યા જ કરવાનું, ભલે ને રસ્તા જુદા જુદા.

આમ તો, મંઝિલે નહીં તો, અંતે મસાણે પહોંચવાનું તો સાથ સાથે.

રાહ જુએ તારી વળાંક વળાંકે, ઝુરાપો પોરો ખાય, બસ નિરંતર.

.

આ તો સાલ્લુ, સાવ કેવું ? આંખોમાં આંખો પરોવીને, બેસી રહેવાનું,

’ને બસ જોયા કરવાનાં શમણાં, ‘ને આ શમણાં તો પાછાં નરી ભ્રમણા.

આમ તો આ આંખોમાં બેતાળાં, મોતિયો ને ઉપરથી પાછી આ ઝામર

તેના પર પથરાયેલો ઝાકળભીનો ઝુરાપો લૂછ્યા કરવાનો, બસ, નિરંતર.

.

( ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી )

બાઘો

આ સાલ્લો નકામો કામચોર,

બ…સ, ક્યારનો ફૂલને જ જોઈ રહ્યો છે;

ફૂલમાં એવડું બધું તે શું જોવા જેવું ?

[ટોળામાં ગુસપુસ – ગણગણાટ – કોલાહલ;]

માણસ ખતરનાક લાગે છે

ટોળું ઊપડ્યું, ફૂલને લઈ મૂક્યું,

પ્રયોગશાળાની મેજ પર.

સિતમો સહ્યા એ પુષ્પે;

નિર્ણય થયો:

બીજાં ઘણાં બધાં ફૂલો જેવું જ આ ફૂલ છે;

હજુએ પેલો, ફૂલ સામે તાકતો ઊભો છે.

એને સમજાતું નથી – બધાની જેમ;

પુષ્પને પામવું એમાંયે ગુન્હો ?

.

( લિસા કુચાસ્કી, મૂળ કૃતિ : અમેરિકન, અનુવાદ : માવજી સાવલા)