શબ્દો
અંધારામાં
ભાષાની લાકડી પકડી
શોધે છે.
સૌંદર્યની વ્યાખ્યાના લથડતા પગે
અર્થના ખોવાયેલાં પગલાં
શેરીમાં
પ્રત્યેક ક્ષણે ખખડતા
પીપળાનાં પીળાં પાન બેઠા છે
જિંદગીના સાચા સંબંધને સમજવા
સામેના ખંડેરને તૂટીફૂટી બારીએ
ટકોરા મારતા પવનને
સૂનકાર આંગણામાં
ટૂટ્યું વાળીને ચૂપચાપ ખાટલા તળે
બેઠેલા કૂતરાની આંખો કણસે છે
નામ પાછળ ખોવાયેલા
માણસનો અણસાર
દેવગોખે
બુઝાતી મીણબત્તી જ્યોતને
અખંડ રાખવા
મેજ પર પડેલા
ફ્લાવરવાઝનાં ફૂલોની મયંકને
ખીચોખીચ એકાંત વચ્ચે ગોઠવવા
આવી પહોંચ્યું છે નિરાંતના સરોવરે
શઢ સંકેલીને બેઠેલું પતંગિયું.

( પ્રીતમ લખલાણી )

તીરથી ઘાયલ
કૌંચ પંખીની
ચીસ
ઋષિમુખે
શ્લોકત્વ પામી
ગૂંજી રહી છે હજી
પરંતુ
કોઈના ક્રૂર
લોખંડી પંજાની
જકડમાં ફસાયેલા ગળામાં
અટકી પડેલી
ચીસ
હજી પણ
શબ્દસ્થ થવા
તરફડી રહી છે.

( પુષ્કરરાય જોષી )

તમસ બાળતી ક્ષણ ગમે છે બિરાદર,
તણખલા ઉડુગણ ગમે છે બિરાદર.

હરેક ઘાએ જીવન કૃતિ નવ્ય ઘડતા,
એ ધણ ને એ એરણ ગમે છે બિરાદર !

કંઈ પહોરે લપાયો કરે ખુલ્લો ચહેરો,
પ્રતિબદ્ધ એ દર્પણ ગમે છે બિરાદર !

તૂટી બારસાખે જે બાંધે છે તોરણ,
એ માનવ્યનો ગણ ગમે છે બિરાદર.

આ ચઢતા ઉતરતા પવનની સફરમાં,
નદી તો નદી, રણ ગમે છે બિરાદર !

નીતરતા પસીને જે ન્હાયા કરે છે,
નિરામય એ નાવણ ગમે છે બિરાદર.

સહજભાવે વહેતું જે પહોંચે સમંદર,
ઝરણ વિના પિંજણ ગમે છે બિરાદર !

હળે ખેંચતો ચાસ હળધર લવે છે,
કવિતા મને પણ ગમે છે બિરાદર !

( કિસન સોસા )

લીલી નસોમાં જન્મી બાકસ વિશેની અફવા
માણસ રૂપે જીવે છે માણસ વિશેની અફવા

ઘેરી વળે અચાનક સિકંદરોની સેના
કાયમ સુસજ્જ રાખો પોરસ વિશેની અફવા

તારી અદાઓ અંગે એ લોકવાયકા છે-
ધુમ્મસમાં ઓગળે છે ધુમ્મસ વિશેની અફવા

સોનું થવું તો છે પણ તપવું નથી બધાને
તેથી પ્રસાર પામી પારસ વિશેની અફવા

નિષ્ફળ પ્રણયનો કિસ્સો વાગોળવાની આદત
ત્યાંથી ચલણમાં આવી સારસ વિશેની અફવા

વર્ષો થયાં છતાં પણ વિશ્વાસથી ઊભી છે
માણસ-માણસની વચ્ચે અંટસ વિશેની અફવા

જીવનનો સાર અંતે નિ:સારતામાં લાધે
મુસ્તાક છે છતાં પણ ખટરસ વિશેની અફવા

( કુમાર જૈમિનિ શાસ્ત્રી )

લલિત, શું થયું’તું રાતોરાત કાગળ પર,
કહો, શું થૈ ગયું’તું આત્મસાત કાગળ પર ?

વળું વળોટી ગઈ છે નિરાંત કાગળ પર,
કરીને બેઠા છીએ દૂજી બાત કાગળ પર !

ન તેજ તેજ હતું કે તિમિર તિમિર ન હતું,
ને સૂરદાસની હતી મિરાત કાગળ પર !

મરુત ઉન્ચાસ હવે વીંઝણાઓ ઢોળે છે,
કર્યો છે કોણે એવો ઝંઝાવાત કાગળ પર ?

રૂની પૂણીને પેટાવી સહજ ટંકાર કર્યો,
શરીર થૈને બેઠો’તો જિનાત કાગળ પર !

પછી અભ્યાસ એનો એવો જાગી ગ્યો જોગી,
કે એણે જીવતા માંડી સમાત કાગળ પર !

હર્યા છે નખ ને વાળી દીધી ભખને વાણીમાં,
લલિતાસુરને કર્યા મહાત કાગળ પર !

( લલિત ત્રિવેદી )

અન્ય પરની આશાઓ જ્યાં મનમાંથી લુપ્ત થઈ,
મારી સઘળી પીડાઓ ત્યાં એકાએક લુપ્ત થઈ.

બળબળતી બપોરે, મનગમતી વીજ થઈ;
ઈચ્છાઓ મારી કંઈક આમ જ સંતૃપ્ત થઈ !

સહુને માટે એ કિંમતી ખજાનાની સંદૂક થઈ,
આપણી જે વાતો, રહી દુનિયાથી ગુપ્ત થઈ.

વર્ષો પહેલા વાવી હતી જે મનષા, એના બીજ લઈ,
પ્રીતની એ વેલી, આજ રહી રહીને પુખ્ત થઈ.

પાર્થ સમ ઉપાધિઓ સર્વ કૃષ્ણના હાથ દઈ,
મનમાં છે નિરવ શાંતિ, આયખાથી તૃપ્ત થઈ.

( દિવ્યા સોની “દિવ્યતા” )

સહેજે ઝાંખી તો ના મશાલ થઈ,
કેમ ટોળાની આંખો લાલ થઈ ?

ડામવા એ મથ્યો હતો અફવા,
ઘેર એના જ કાં ધમાલ થઈ ?

રક્ત કોનું વહ્યું હતું અહીંયા ?
ઘર-મહોલ્લાની રજ ગુલાલ થઈ !

કો’ચૂભ્યું શૂળ જેમ તો ન હતું,
કૈંક ડાળો છતાં હલાલ થઈ ?

તશ્કરીમાં ગઝલ હતી ચોરાઈ,
એમાં તો કેટલી બબાલ થઈ !

ઉમ્રભર શોધતા રહો ઉત્તર,
બેબસોની નજર સવાલ થઈ !

લે, ‘સિકંદર’ની કોણ ખૈર-ખબર,
છે અજાણી બધે ટપાલ થઈ.

( સિકંદર મુલતાની )

ખખડતા હોય દ્વાર, એમ કેમ લાગે છે ?
હવાને હોય ધાર, એમ કેમ લાગે છે ?

પડે ન રાત, ન તો નિંદરા, ન સપનાઓ;
સવાર ને સવાર, એમ કેમ લાગે છે ?

ફરીને જોઈ લીધું, ચોતરફ દીવાલો છે;
જવાય આરપાર, એમ કેમ લાગે છે ?

વણેલું હોય ઘટ્ટ વસ્ત્ર જેવું વિશ્વ યદિ,
બધેથી તાર તાર, એમ કેમ લાગે છે ?

કદી તું મુજથી અલગ હોય નહીં સાહેબ તો;
સદા હો ઈંતજાર, એમ કેમ લાગે છે ?

સમાતો હો તું અગર મુઠ્ઠી સમા હૈયામાં,
પરમ હો પારાવાર, એમ કેમ લાગે છે ?

( હરકિસન જોષી )

લીલોતરીથી લથપથ આંગણ ખોવાયું છે,
મારા ઘરમાં મારું સગપણ ખોવાયું છે.

હા, ખોવાયું છે સંભારણ ખોવાયું છે,
બા-બાપુજી તેમ જ બચપણ ખોવાયું છે.

આ ફ્લેટ તળે દાટ્યો નથી ને કોઈ ચબૂતરાને ?
પંખીથી આજે એનું ચણ ખોવાયું છે.

મળી જાય જો ક્યાંક તો અમને કહેજો મિત્રો,
ઈચ્છાઓથી એનું ઘડપણ ખોવાયું છે.

હસવાનું ભૂલીને એ કેમ રડ્યા કરે છે ?
આંખોથી એનું બંધારણ ખોવાયું છે ?

અમથા અમથા મળી આપણે શું કરશું અહીં,
મળવા માટે હતું એ કારણ ખોવાયું છે.

ચાલ હવે ઓ જીવ અહીંથી ચાલ્યા જઈએ,
મારાથી શ્વાસોનું ઈંધણ ખોવાયું છે !

( જિતેન્દ્ર પ્રજાપતિ )

મારી હથેળીને જ્યારે
તારો સ્પર્શ થયેલો ત્યારે એમાં
મહેંદી જેવું કંઈક ઊપસી આવેલું…!
આખા શરીરમાં ઝણઝણાટી થઈ;
જાણે પીઠી ચોળાઈ રહી હોય એમ…!
તેં બે હાથ પહોળા કરી મને બોલાવી-ત્યારે હું દોડી આવી
અને પહેરી લીધો તને વરમાળાની જેમ…!
આપણી વચ્ચેનો શ્વાસોછવાસ શરણાયું વગાડતો રહ્યો…!
તારા પહોળા ખભાનું પાનેતર ઓઢેલું.
તારી આંગળીઓ ફરકતી રહી…મારી છાતી પર;
મંગળસૂત્રની જેમ…!
અને અંતમાં
તેં મારા માથા પર કરેલા હળવા ચુંબનથી-
સેંથો ક્યારે ભરાઈ ગયો-ખબર જ ના પડી…!
શું તને ખબર છે આપણે….

( રાધિકા પટેલ )