अहसास के सैलाब में
डूबत-उतराते
बहुत बार भींच लेता हूं पलकें
कण्ठ हो जाता है अवरुध्ध
फूटने लगती हैं अनायास
दिल से, आँखों से
कुछ तरल संवेदनाऍ
शब्दों की सीमाओं से परे.
अपने आप से
जो कहा है तुमने
अपने आप
जो सहा है तुमने
उस दर्द को
छू भी नहीं सकता मैं
देखता हूँ, बस दूर से
लालच से
एक टूकडा कहीं से
हाथ लग जाए
मेरे भी.
( हेमेन्द्र चण्डालिया )
તૂટી ગયેલી ચપ્પલને કાઢી નાંખતા પહેલા,
પહેરવાના કેટલા મરણિયા પ્રયાસ,
કર્યા હતા મેં.
ક્યારેક સ્કૂલના કે કોલેજના કોઈ ફ્રેન્ડને,
કોઈ વાતે ઓછું આવી જતું ત્યારે,
કેટકેટલા ખુલાસા કરતો હતો હું?
આજે નોકરીએ લાગ્યા પછી,
મારી પાસે ચપ્પલ બૂટના ઢગલા છે,
કોઈ ખોવાઈ પણ ગયા હોય,
મને યાદ પણ નથી.
હું હવે ફોનના ડાયલમાં કેટલાયને,
બર્થ-ડે વિશે કહી હાશ કરી દઉં છું,
એક વાર વીડિયો જોતા જોતા જ,
જમ્યા વગર સૂઈ ગયો ત્યારે,
તૂટેલું ચપ્પલ સ્વપ્નામાં આવ્યું અને
હું ઝબકી ગયો.
હવે ગોળી ખાઈ સૂઈ જવાની,
આદત પડી ગઈ છે મને.
( કૈલાસ પંડિત )
જગતમાં મહેરબાની હું ખુદાની લઈને આવ્યો છું,
વ્યથાઓ એટલે તો હદ વિનાની લઈને આવ્યો છું.
હવે તો દૂર થઈ જાશે તમારા દિલની શંકાઓ,
લૂટાવા આજ મહેફિલમાં જવાની લઈને આવ્યો છું.
કયા આધાર પર બાંધુ જગત હું મિત્રતા તુજથી,
અહીં જ્યારે હું ફાની જિંદગાની લઈને આવ્યો છું.
થયું સર્જન ઈબાદત માટે સર્જનહારની મારું,
બની બંદો પયામે બંદગાની લઈને આવ્યો છું.
વફાનો પાઠ દેવાને તને ઓ બેવફા આજે,
હું દીપક ને પતંગાની કહાની લઈને આવ્યો છું.
કરું ને ના કરું શું ચાર દિનની જિંદગાનીમાં,
જીવન ટૂંકું ઉમીદો હદ વિનાની લઈને આવ્યો છું.
કવિ છું ‘નાઝ’ હું ઊડતો રહું છું કલ્પના-પાંખે,
જગતપટ પર વિચારો આસમાની લઈને આવ્યો છું.
( “નાઝ” માંગરોળી )
જૂના પુરાણા દેવોને
મેં જતા જોયા છે
અને નવા દેવોને આવતા.
પ્રત્યેક દિવસે
અને વરસે વરસે
મૂર્તિઓ પડે છે
અને પ્રતિમાઓ ઊભી થાય છે.
આજે
હું હથોડીની ભક્તિ કરું છું.
( કાર્લ સેન્ડબર્ગ-અમેરિકન કવિ )
कितना असहाय था मैं
अन्देशों से घिरा, काँपता हुआ प्रतिपल
जब सब कुछ सुरक्षित था
और हवाएँ हर तरह अनुकुल.
अब सभी कुछ घनघोर झँझावात में है-
मैं कितना बेफिक्र !
यही है क्या प्यार:
समुद्री तूफानों के बीच
लहरों पर उछलती
एक टूटी नाव पर
बेफिक्र करती हुई
स्मृति यह?
( नन्दकिशोर आचार्य )
જીવનભરના તોફાન ખાળી રહ્યો છું,
ફકત એના મોઘમ ઈશારે ઈશારે.
ગમે ત્યાં હું ડૂબું, ગમે ત્યાં હું નીકળું,
છે મારી પ્રતિક્ષા કિનારે કિનારે.
અહીં દુખની દુનિયામાં એક રંગ જોયો,
ભલે સુખનું જગ હો પ્રકારે પ્રકારે.
સુજનની કબર કે ગુનેગારની હો,
છે સરખી ઉદાસી મઝારે મઝારે.
હ્રદય મારું વ્યાપક, નજર મારી સુંદર,
કલા મારી મોહક વિચારે વિચારે.
નથી આભને પણ કશી જાણ એની,
કે મેં ચાંદ જોયા સિતારે સિતારે.
અમારા બધાં સુખ અને દુખની વચ્ચે,
સમયના વિના કંઈ તફાવત ન જોયો.
બધીયે મજા હતી રાતે રાતે,
ને સંતાપ એનો સવારે સવારે.
નથી ઝંખના મારી ગમતી જો તમને,
તો એનું નિવારણ તમારું મિલન છે.
તમે આમ અવગણના કરતા જશે તો,
થતી રહેશે ઈચ્છા વધારે વધારે.
અમસ્તો અમસ્તો હતો પ્રશ્ન મારો,
હકીકતમાં કોની છે સાચી બુલંદી.
જવાબ એનો દેવા ઊઠી આંગળીઓ,
તમારી દિશામાં મિનારે મિનારે.
જગતમાં છે લ્હાવા કદમ પર કદમ પર,
ફક્ત એક શરત છે ગતિમાન રહેવું.
નવા છે મુસાફિર વિસામે વિસામે,
નવી સગવડો છે ઉતારે ઉતારે.
મરણ કે જીવન હો એ બન્ને સ્થિતિમાં
‘મરીઝ’ એક લાચારી કાયમ રહી છે.
જનાજો જશે તો કાંધે કાંધે
જીવન પણ ગયું છે સહારે સહારે.
( અબ્બાસ એ. વાસી “મરીઝ” )
આજ આખોય દિવસ મચ્યો વરસાદ
કાલ બપોર લગી ન હતું કશુંય
તે સડકની ધાર પર ઘાસ ગર્ભકોમલ ડોકાઈ આવ્યું.
પગરખાં મહીં થોડી કનડીઓ હરેફરે…
મારે જવું-જવું-
મારે બેસવું છે ઘાસ પાસે.
આસપાસના મકાનોમાં ભીનીમદ ભરી હોય માટી એવું શાંત.
’અરે, કોકને શાક લેવા પણ નથી જવું?’
મારે જવું; જવું-
કોણ ટૂંટિયું વાળીને પડ્યું માર્ગ પર?
સૂર્ય? મારી ઈચ્છારૂપે ક્યારનો ભીંજાય?
આ ગોરંભાયો ગાજે આજે મેઘસ્વર ઘુરુરુરુ ઘેર ઘેર
નેવે નેવે વહે પથ પર ખળખળ
ખુલ્લી બખ બારીઓ સકલ અંધ મનુષ્યની આંખો જેવી.
‘અલ્યા, કોઈને પોષ્ટઓફિસેય નથી જવું?’
મારે, જવું જવું-પણ કોને લખું?…
( રાવજી પટેલ )
ભીતરના તાર સ્વયં રણઝણતા થાય
હવે કેમ રહેવાય કહો છાનાં?
ગુંજન ના હોય અને સૂરો સંભળાય
હવે કેમ રહેવાય કહો છાનાં?
દુ:ખમાંયે મુરઝાવા દીધી ના લીલપ
કે, ચહેરાઓ સ્મિત વડે દોર્યા,
જલી જલી મેળવી છે જાહોજલાલી અને
પાનખરોમાંય સદા મ્હોર્યા !
ભડભડતા દરિયા તરી નૌકા હરખાય
હવે કેમ રહેવાય કહો છાનાં?
લાગણીઓ લોહી મહીં ઘૂંટી ઘૂંટીને પછી,
ઉરના ઓરસિયે લસોટી,
કેમ રે કે’વાય બધી અંદરુની વાત
થાય શબ્દોની કારમી કસોટી,
આંખોમાં નવી એક આશા છલકાય
હવે કેમ રહેવાય કહો છાનાં?
ભેદી બિહામણા સાચના તે રૂપ અમે
પેસી પાતાળ લીધાં શોધી,
કીધાં ન કોઈ દિ’ જે દોષ કિનખાબી અમે
થઈ બહુરૂપી લીધા ઓઢી !
બિડેલાં લોચનોથી સઘળું દેખાય
હવે કેમ રહેવાય કહો છાનાં?
(“આનંદ” મુનિચંદ્રજી )
टुकडे-टुकडे दिन बीता, धज्जी-धज्जी रात मिली
जितना-जितना आंचल था, उतनी ही सौगात मिली
रिमझिम-रिमझिम बूंदो में, जहर भी है और अम्रुत भी
आंखे हंस दीं दिल रोया, यह अच्छी बरसात मिली
जब चाहा दिल को समझें, हंसने की आवाज सुनी
जैसे कोई कहता हो, ले फिर तुझको मात मिली
मातें कैसी घातें क्या, चलते रहना आठ पहर
दिल-सा साथी जब पाया, बेचैनी भी साथ मिली
होंठों तक आते-आते, जाने कितने रूप भरे
जलती-बुझती आँखो में, सादा-सी जो बात मिली
( मीना कुमारी )
મિત્રને યાદ કરવો-
એટલે ઘટ્ટ અંધકારમાં ખુલ્લું-ખુલ્લું રડી દેવું
અને પછી ઓચિંતું હસી પડવું.
તું સંવેદી શકે કે હું તને યાદ કરી રહી છું?
ગાઢા શિયાળામાં તેં દીધેલી સગડીનો કેસરિયો ઉજાસ
મારા રુંવે-રુંવે આછેરી ગરમાશ ભરી ગયો છે.
ભર વરસાદે તેં મોકલાવેલો
ફોરાંભર્યા લીલા પાંદ નો પત્ર
પીળો પડી રહ્યો છે
અને મારી આંખમાં ચમકી રહી છે
અજાણ્યે જ ધસી આવેલ અશ્રુબિંદુની સેર.
હું તને યાદ આવતી હોઈશ-
રેડિયો પર પ્રભાતિયાં સંભળાતાં હશે ત્યારે
અથવા બપોરની ખાટ્ટીમીઠ્ઠી છાશ પીતી વેળાએ.
અને સાંજના ઘેરાતા અંધારે
કોઈ પક્ષીની પાંખ ફફડે
તેમ હું તારામાં ફફડી જતી હોઈશ,
એ તો ચોક્કસ.
તને યાદ કરવો
એટલે મારે મને યાદ કરવી
અને વેદનાના રંગોને
મેઘધનુનો આકાર દઈ
સુખ-સુખ વગોળવું એટલું જ પ્રિય!
( કવિતા ચોકસી )