.
સ્વપ્ન ફંફોસ્યા કરું છું હાથથી;
આંખને ચોળ્યા કરું છું હાથથી.
.
યાદ આવી એ રીતે અમને અહીં;
મત્સ્ય થૈ જીવ્યા કરું છું હાથથી.
.
‘છે’ પ્રસાદી પણ મળી છે કેવડી !
ભેટ એ આપ્યા કરું છું હાથથી.
.
એટલે અટકી ગયાં છે આંખમાં;
અશ્રુઓ સીવ્યા કરું છું હાથથી.
.
અર્થ હોવાનો હવે મળતો ગયો;
હરઘડી વાંચ્યા કરું છું હાથથી.
.
( આહમદ મકરાણી )
.
વાતને સૂંઘ્યા કરે છે નાકથી;
ફૂલને મૂક્યા કરે છે નાકથી.
.
લો, પણછ પણ કામ ના આવે અહીં;
તીર પણ છૂટ્યા કરે છે નાકથી.
.
શબ્દ જ્યાં ઊણા પડે છે સામટા;
મ્હેફિલો ઊઠ્યા કરે છે નાકથી.
.
એક અફવા શહેરમાં ફરતી હતી;
આભ પણ ઝૂક્યા કરે છે નાકથી.
.
કે શપથ અકબંધ કોના હોય છે;
એ બધા તૂટ્યા કરે છે નાકથી.
.
( આહમદ મકરાણી )
.
આ જગતનો સ્વાદ માપો જીભથી;
કદ પ્રમાણે શબ્દ કાપો જીભથી.
.
અર્થ એના પણ ઘણા નીકળી શકે,
ક્યાંક ઉત્તર એક આપો જીભથી.
.
સ્વાદ પોતે થૈ સમંદર ઘેરશે;
એક ટીપું નીર ચાખો જીભથી.
.
રોજ રામાયણ અહીં સર્જાય પણ;
વેણ કોઈનું ઉથપો જીભથી.
.
કે વિયોગી કોઈ ભેળા ના થયા;
કોઈને જો રોજ શાપો જીભથી.
.
( આહમદ મકરાણી )
.
(૨)
.
આ જગતને સાંભળી લો કાનથી;
સાવ બેઠા સંચરી લો કાનથી.
.
શબ્દ વેરાતા રહે છે હરઘડી;
અધવચાળે આંતરી લો કાનથી.
.
ફરફરે છે મૌન પીળું ચોતરફ-
શબ્દ સઘળા વેતરી લો કાનથી.
.
લો, ગઝલના કાફલા ચાલ્યા કરે;
રાહ એનો આંતરી લો કાનથી.
.
યાદ વર્ષોની પછી ભીતર મળે;
ગત સમયને કોતરી લો કાનથી.
.
( આહમદ મકરાણી )
.
(૧)
.
એ ન આવ્યા, ના જગાયું આંખથી;
દર્દ એવું- ના ખમાયું આંખથી.
.
ચીતરેલું દ્રશ્ય જાણે આ જગત;
ના કદી થાતું સવાયું આંખથી.
.
વ્યર્થ વિરહનો હિમાલય પીગળે,
એક અશ્રુ ના જમાવ્યું આંખથી.
.
મૌન પોતે જીભ પર આવી રમે;
શબ્દફળ કેવું ખવાયું આંખથી !
.
આ ચરણ તો કેટલુંયે કરગરે !
મયકદામાં શું પીવાયું આંખથી !
.
( આહમદ મકરાણી )
સતત કેમ એના વિચારો કરું છું ?
અને એમ ભીતર પ્રહારો કરું છું.
.
કરું હું ખબર કેમ, એ બેખબર ને ?
હવે એક હળવો ઈશારો કરું છું.
.
કે ભ્રમણા મળે પ્રેમની તોય ઘણું છે,
પ્રણયની કથામાં વધારો કરું છું.
.
તને યાદ કરતાં વહ્યે જાય આંખો,
અને એમ સાગર હું ખારો કરું છું.
.
મને કેમ વ્યથા ઉદાસી મળી છે ?
નિયંતાને પ્રશ્નો હજારો કરું છું.
.
સતત ભીતરે ઝંખું ચાહું છતાંયે,
તમારા વગર પણ ગુજારો કરું છું.
.
તમારી પ્રતીક્ષા કરી જિંદગીભર,
હવે જિંદગીથી કિનારો કરું છું.
.
( સ્મિતા પારેખ )
૧.
સવારનો સમય
*
સવારનો સમય
બારીમાંથી કૂદતોક આવી ચડ્યો
લખવા ધારેલી કવિતાના
કોરા કાગળ પર
અને લખ્યા વગર જ
લખાઈ ગઈ, કવિતા.
*
એ રાતના અંધારની પૂંઠે પડ્યો હોય એમ
બિલાડીની પીઠ પર બેસી
પાછળ પાછળ ઘરમાં ઘૂસ્યો
ઉદાસ દર્પણ
અચાનક ખીલી ઊઠ્યું.
*
કામવાળીના પગલે પગલે
એ ફરી વળ્યો બધે
બેઠકરૂમમાંથી બેડરૂમ સુધી
અને સાફસૂફી કરતો
એયને બેઠો હીંચકે…
.
૨.
બપોરનો સમય
*
રઘવાટથી હાંફતો
વાળુ કરી ઘડીક શાંત થતો
જાણે રણસંગ્રામ વચ્ચે ઝોકે ચડ્યો.
ક્યાંક સંભળાતી મોબાઈલની રિંગ,
ક્યાંક સંભળાતા કબૂતરના ઘુઉ… ઘુ… ઘુ… વચ્ચે
એ ઘડીક થાક ખાતો બેઠો
જાણે સમય, સમયની ખુરશીમાં.
*
પ્રત્યેક પગલાંને આખો વખત
રહેમ નજરે જોયા કરે.
બારી બહાર ઊડતી સમડી જોતો
ઘડીક વિચારે ચડ્યો-
આભ ઊંડે સમડી તોય
જીવ ગૂંચવાયેલો રહે નીચે પડતા
પોતાના પડછાયામાં.
એ સાવ સ્તબ્ધ બની
જોઈ રહ્યો આ ખેલ.
*
ઘડીક પોરો ખાઈ એ
પાછા કામે ફરતા મજૂરની જેમ
ક્યારેક પરસેવે નીતરતો
ક્યારેક ઠંડો પવન ખાતો
દીવાલ પરના ઊડતા કેલેન્ડરના
દિવસો જોતો
ચા પીવા તલપાપડ થઈ ગયો.
૩.
સાંજનો સમય
.
સાંજના સમયને
બા, રાહ જોતી એક સમયે
એ ભુલાતું નથી.
સાંજનો સમય પહેલાં
ગમે એટલો વહેલો આવતો
બાને મન મોડો પડતો.
હવે એ ગમે એટલો મોડો પડે છે,
કદી મોડો થતો નથી
*
હવે સાંજનો સમય
કોઈની રાહ જોતો નથી
એ ઓગળી જાય છે સૂર્યાસ્તમાં
અથવા ક્ષિતિજ સોંસરવા ઊડતા
પંખીની પાંખે ચાલ્યો જાય છે
અગોચરમાં.
.
૪.
રાતનો સમય
.
પહેલાં મૌન, ડાહ્યો ડમરો
પછી ઉકેલે રંગબેરંગી તાકા
વિસ્મયની એકાદ પળને જીવતી રાખવા
આખા દિવસના પટમાં કશુંક ફંફોસ્યા કરે છે.
*
ઘણી વાર એને લાગે
એ તાપણાની પાસે ટોળે વળી,
કંઈ સદીઓથી
સવારના સમયની
રાહ જોતો
બેઠો છે.
.
( રાજેન્દ્ર પટેલ )
આંસુની ભીનાશમાં થોડાક શબ્દો નીકળ્યા છે,
આ સમયના શ્વાસમાં થોડાક શબ્દો નીકળ્યા છે.
.
ફૂલ મારા હાથમાં ચોળાયલું આવી પડ્યું છે,
તરફડી સુવાસમાં થોડાક શબ્દો નીકળ્યા છે.
.
દૂર શેઢે સાવ કોરી ડાયરી સમ ફરફરું,
ચાસની લીલાશમાં થોડાક શબ્દો નીકળ્યા છે.
.
પંખીઓ ઊડી ગયાં છે ડાળ મૂકીને અગોચર,
ડૂબતા અજવાસમાં થોડાક શબ્દો નીકળ્યા છે.
.
કેટલું અણદીઠ જોવાનું હજી બાકી રહ્યું છે,
પાંપણોની પ્યાસમાં થોડાક શબ્દો નીકળ્યા છે.
.
( મનીષ પરમાર )
શૂન્યતા પડઘાય છે એવી ખબર અફવા હશે;
તો નસેનસમાં છવાયેલું નગર અફવા હશે.
.
વિશ્વ આખાનો જિગરમાં સળવળે છે વસવસો;
રિક્તતાના વ્યાપથી મારું જિગર અફવા હશે.
.
મૌન મલકાતી બધીયે મંઝિલો પડઘાય છે;
ધૂળમાં રઝળી પડી સઘળી ડગર અફવા હશે.
.
લાગણી ને છળ કપટના નામ પર રાવણ બન્યો;
રામ કેરા રાજ્યમાં એની નજર અફવા હશે.
.
સ્પર્શ એનો કોક’દી તારાય મનડાંને થશે;
તેં કદી થોડી ઘણી રાખી સબર અફવા હશે.
.
( સ્પર્શ દેસાઈ )
.
થાય, ભાઈ, એવું તો થાય !
આજે ઊગેલા આ શબ્દોનો અર્થ ક્યાંક કાલે સમજાય !
.
ઊછળતા-ઘૂઘવતા દરિયાની હોડમાંય ઊતરતી સગમગતી હોડી !
મનસૂબા મોતીના હોય તોય ખોબામાં આવે છે શંખલા ને કોડી !
.
આપણને મોટા દેખાડવા આપણો જ પડછાયો કેવો લંબાય !
થાય, ભાઈ, એવું તો થાય !
.
માળામાં બેસીને નાનકડી ચકલી પણ ઝાડને જ આપે છે જાસો !
લ્હેરાતા છાંયડાઓ ટોળે વળીને પછી રોજરોજ દેખે તમાશો !
.
ગોફણથી છૂટેલા પથ્થરથી જાણે કે ઊછરતા ટહૂકા વીંધાય !
થાય, ભાઈ, એવું તો થાય !
.
( નીતિન વડગામા )
મોરપીંછ 