વિક્ષિપ્ત કેવું મન છે, દોડે છે દડા પાછળ,

બેહોશ સાવ તન છે, દોડે છે દડા પાછળ.

.

છે ખુદ અનંતચેતન પણ સ્વાદજડનો લેવા,

તારાઓ રત ગગન છે, દોડે છે દડા પાછળ.

.

નિંદરના પટ ઉપરનું પોતે તો ઝાંઝવું છે,

અણસમજુ આ સપન છે, દોડે છે દડા પાછળ.

.

પર્ણો ફરકતા છોડી પુષ્પોની મ્હેક ત્યાગી,

રણ ઘેલો શું પવન છે, દોડે છે દડા પાછળ.

.

જાણે છે બોલ હમણા હદને વળોટી જાશે,

ખેલાડી કેવો જન છે, દોડે છે દડા પાછળ.

.

અજ્ઞાત એ પરમના મહિમાનું ગાન છોડી,

કવિઓનાં શું કવન છે, દોડે છે દડા પાછળ.

.

( હરકિસન જોષી )

એક મલપતી સાંજે

ઓફિસેથી ઘરે પાછો ફર્યો ત્યારે

મારી દીકરીને

કેનવાસ પર

ફક્ત છત અને ભીંતોવાળું

એક ઘર ચિતરતી જોઈને

મેં કહ્યું, બેટા,

‘તારા આ ઘરમાં બારી ક્યાં છે ?’

અને તેણે હસતા હસતા હાથની પીંછીને

તે જ ઘડીએ એક બાજુ હડસેલી દીધી.

અને પછી મારો હાથ જાલી

મને ફળિયામાં ખેંચી લાવે, બોલી,

‘ડેડી,

તમને અહીં ક્યાંય

વૃક્ષ, પંખી કે પછી આકાશ

નજરે ચઢે છે ખરું ?’

મેં ડોકું ધુણાવીને ‘ના’ નો સંકેત કર્યો !

એટલે તે ફરીથી બોલી,

‘ડેડી,

મહેરબાની કરીને

હવે ક્યારેય

મને પૂછશો નહીં

કે મેં ચિત્તરમાં

બારી કેમ નથી મૂકી ?

નહીંતર

બિચારી આ ભીંતો

ડૂસકે ચઢી જશે !’

.

( પ્રીતમ લખલાણી )

કળથી ના પકડાશે કાળ,

જળ ક્યાં છે કે નાંખે જાળ ?

.

વ્હેણ સમયનું વહે સતત,

પળને ક્યાંથી બાંધે પાળ.

.

એ જ મંત્ર છે સ્થિરતાનો,

જે ચલ છે તું એને ચાળ.

.

આપોઆપ ગતિ મળશે,

ઢળવું પડશે જ્યાં છે ઢાળ.

.

માટીના છે ભેદ અકળ,

ભળ એમાં તો મળશે ભાળ.

.

( ઉર્વીશ વસાવડા )

જે તારા ઘટઘટમાં બોલે,

એ ક્યાંથી પરગટમાં બોલે ?

.

સાંકળ છે જ્યાં મૂંગી બહેરી,

આંગળીઓ ફોગટમાં બોલે.

.

હોય પ્રતિક્ષા જેની સહુને,

એ કાયમ છેવટમાં બોલે.

.

એ જ મિત્ર છે તારો સાચો,

જે તારા સંકટમાં બોલે.

.

મૌન ધરે જે દર્પણ સામે,

એ ચહેરો ઘુંઘટમાં બોલે.

.

( ઉર્વીશ વસાવડા )

ઈશ્વરને પામવાનું ગજું, આપણું નથી

આકાશ આંબવાનું ગજું, આપણું નથી

.

બહુબહુ તો આપણે અહીં ચાદર સંકેલીએ

જીવતર સંકેલવાનું ગજું, આપણું નથી

.

એને પરાણે આપણે સ્વીકારવું પડે

મૃત્યુને ભેટવાનું ગજું, આપણું નથી

.

એકાદ મોતી પામી શક્યો એની આંખથી

સાગર ઉલેચવાનું ગજું, આપણું નથી

.

આપ્યો છે એણે દાખલો અઘરો ને અટપટો

એને ઉકેલવાનું ગજું, આપણું નથી

.

બે-ચાર કોડિયામાં દીવા થઈ શકે તો બસ

સૂરજ ઉગાડવાનું ગજું, આપણું નથી

.

અગમ નિગમની વાત તો બાજુ ઉપર રહી

ખુદનેય સમજવાનું ગજું, આપણું નથી

.

( ગોવિંદ ગઢવી )

રાખી છે એણે વ્યવસ્થાઓ ગજબ, ભાગો અહીંથી !

ચોતરફ બાંધી છે લોહીની પરબ, ભાગો અહીંથી !

.

આપણાં જીવન છે ખેંચાઈ ગયેલી સ્પ્રિંગ જેવાં,

ના રહી હોવાપણાની કોઈ ઢબ, ભાગો અહીંથી !

.

જાણ ક્યાં છે કોઈને કે ઓડકાર એચીજ શું છે ?

બસ કરે લાખો, કરોડો કે અરબ, ભાગો અહીંથી !

.

આ બળતરા ગોઠવી શકતો નથી જો છંદમાં હું !

આવડે આપણને ના એવો કસબ, ભાગો અહીંથી !

.

‘કેમ છો’ એવું પૂછે છે અર્થ એનો શું સમજવો ?

સૌ કરે બેઈજ્જતી પણ બા-અદબ, ભાગો અહીંથી !

.

( ભાવેશ ભટ્ટ )

.

રસ્તા રસ્તા છે

રસ્તાઓ ચાલતા નથી, ચલાવે છે.

રસ્તાઓ દોડતા નથી, દોડાવે છે.

પાછે પગલે ઊડતા પહાડો

ને દોડતાં ઝાડો

ઘરઘરનાં ઝંખવાતાં દ્વારો

ને ડૂબતી તારની વાડો

દેખાડ્યાં કરે છે નિરંતર.

રાજાપાઠમાં

ચત્તાપાટ પડેલા

રસ્તાઓ

ધસમસતી મોટરો બાઈકો બસો ટ્રકોના

ઉઝરડાને ગણકાર્યા વગર

તાક્યા કરે છે ટગર ટગર

ટટાર છાતીએ

માથે ઝ્ળૂંબેલા

અનંત અંતરીક્ષને

હું અન્યમનસ્ક,

ચક્રની ગતિ સાથે ગતિ કરતિં મન

સોરાયા કરે અવિરત

લંબાતા જતા કાળા લિસોટાથી

વીંધાયા કરે ફોકટ.

 .

( દક્ષા વ્યાસ )

હું જ બદ્ધ ને હું જ બુદ્ધ !

કર બાંધીને કરું બંદગી તોય બહાર આ બંદા,

ઓળંગી જઉં અવાજ ગેબી, બજ્યા કરે પડછંદા !

ખળખળ વહેતો અંદર અંદર

લાગું હું અવરુદ્ધ !

 .

પુષ્પ મહીં પુરાઉં હવામાં મુક્ત મહેકના ખેલા,

બિના સોચકે બતલા ઈનમેં સંગી કૌન, અકેલા ?

રણભૂમિમાં ખડો થયો છું:

કોની સામે જુદ્ધ ?

 .

( ધીરેન્દ્ર મહેતા )

આવ્યાં આવ્યાં રે અસવાર

એ જ અદાથી ઊતર્યા, ઊભા રાખીને તોખાર…

 .

હરખે કેમ હસું રે વિઠ્ઠલા ! હોઠો પર ક્યાં ફૂલ ?

ખોયા આંખોનાં ઝળઝળિયાં મોતીશાં અમૂલ,

ચોખા બદલે વલવલતા લઈ શ્વાસ કરું સત્કાર…

 .

કાયા થઈ ખંડેર; રહી છે આશ ભરેલી આંખ,

ઊતરડાયાં પંખી કમખે પણ ઊડે છે પાંખ,

રાહ નીરખતાં સાજન ! વીત્યા દિવસ ચારેચાર…

.

ફૂલ હીંડોળા મેં ક્યાં માગ્યા ને ક્યાં અંબર મેડી,

સાજન ! આવ્યો એ જ ઘણું છે લે પળ બાથમાં તેડી,

સરગાપરને મારગ જાતાં સૂઈ લઉં થોડી વાર…

.

એક વહે ધરતીથી નભ લગ પ્રીત તણું સંગીત,

ઝાડે, ઝરણે ને સંભળાતાં ઠૂંઠામાં પણ ગીત,

ભીતરની સૌ ભ્રમણા ભાંગી સંધાયો છે તાર…

.

( જગદીપ ઉપાધ્યાય )